موج سوم بررسی تابآوری، منجر به مفهوم تابآور بودن شد. موج سوم آشکار ساخت که در فرایند انسجام مجدد از تخریب در زندگی برخی اشکال انرژی انگیزشی مورد نیاز است. انسجام مجدد تابآورانه به انرژی فزایندهای برای رشد نیاز دارد، و مطابق نظریه تابآوری این منبع انرژی، یک منبع معنوی یا تابآور بودن فطری است (کرد میرزا،۱۳۸۸: ۲۳-۲۲).
جدول (۱): توصیف مختصر سه موج بررسی تابآوری (ریچاردسون، ۲۰۰۲)
امواج تابآوری
توصیف
برآیند
موج اول
توصیفهای پدیدارشناختی کیفیتهای تابآوری بودن افراد و نظامهای حمایتی که موفقیتهای شخصی و اجتماعی را پیش بینی میکند.
فهرست کیفیت ها، دارایی ها ٨، یا عوامل حمایتی که به افراد کمک میکند از میان شرایط ناگوار (مثل عزت نفس، خود کارآمدی، نظام حمایتی، و غیره) رشد کنند.
موج دوم
تاب آوری فرایند کنار آمدن با فشار آورها، شرایط ناگوار، تغییر، یا فرصت به شیوه ای است که منتج به تعیین، تقویت، و غنی سازی عوامل حمایتی میشوند.
فرایند تخریبی و انسجام مجدد برای کسب
کیفیتهای تابآور بودن دلخواه را که در موج اول توصیف شده است را شرح میدهد، مدلی که به مراجعان و دانش آموزان کمک می کند، بین انسجام مجدد تابآورانه، انسجام مجدد برگشت به نقطه مواجهه، یا انسجام مجدد همراه با فقدان یکی را انتخاب کنند
موج سوم
شناسایی چند نظامی پست مدرنِ نیروهای انگیزشی درون افراد و گروه ها، و خلق تجاربی که تقویت کننده فعال سازی و بهره برداری از نیروها هستند.
به مراجعان کمک می کند تا نیرویی را که شخص را به سوی خودشکوفایی و انسجام مجدد
تابآورانه از تخریبها برمی انگیزد، کشف کنند
منبع: (کردمیرزا، ۱۳۸۸ :۲۳)
۲ـ۴ـ ویژگیهای فرد تابآور
با توجه به مباحث مرتبط به تابآوری، میتوان گفت، تابآور، فردی است که خوب کار می کند، خوب بازی می کند، خوب دوست میدارد و خوب انتظار دارد.
۱ـ شایستگی اجتماعی؛ فرد تابآور به صورتی قابل ملاحظه، واکنشدهی، فعالیت، انعطاف و تطابق بیشتری را نشان میدهد. این ویژگی معمولا شامل همدلی، مراقبت، مهارت های ارتباطی، و شوخطبعی نیز می شود. نه تنها مطالعات مرتبط با تابآوری بر این ویژگیها صحه گذاردهاند، بلکه مطالعات انجام شده بر روی افراد دچار مشکلاتی نظیر بزهکاری، سوء مصرف مواد و الکل و بیماریهای روانی نیز بر فقدان این حالات در نمونه خود تأکید کرده اند. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد، افراد دارای ضعیفترین شایستگی و مهارت اجتماعی، بدترین پیشآگهی و بالاترین نرخ عود را نشان می دهند. از سویی، سطح شایستگی اجتماعی در کودکی، پیش بینیکننده شدت مشکلات روان پزشکی در بزرگسالی است (به نقل از هاوکینز و همکاران، ١٩٨۵).
۲ـ مهارت های مشکلگشایی؛ این مهارت ها عبارتند از: توانایی فکر کردن به شیوهای انتزاعی، تأملی و منعطف و توانایی ایجاد راه حلهای معادل برای مشکلات شناختی و اجتماعی.
۳ـ استقلال؛ پژوهشگران واژه های متفاوتی برای توصیف استقلال به کار برده اند، برای مثال یک حس نیرومند عدم وابستگی، کانون کنترل درونی، و احساس نیرومند بودن، اعتماد به نفس و کفایت خود و خود نظمدهی و کنترل تکانه. به عبارتی، استقلال، حس هویت خود و توانایی برای عمل مستقل و اِعمال کنترل بر محیط خود است. پژوهشگران بسیاری توانایی جدا کردن خود از محیط خانوادگی ناکارآمد (کنارهگیری روان شناختی از والد بیمار) را به عنوان ویژگی اصلی کودکان تابآور
برمیشمرند که در خانواده های دچار مشکل الکلیسم و بیماری روانی زندگی میکنند.
۴ـ حس هدفمندی؛ درباره حس هدفمندی، چندین ویژگی شناسایی شده در ادبیات عوامل حفاظتی، مطرح میباشند. انتظارات سالم، جهتگیری هدفمند، جهتگیری موفق، انگیزش پیشرفت، میل به تحصیل، پشتکار، امیدواری، سرسختی، باور به آینده روشن، و حس پیش بینیپذیری، از این دستهاند.
۵ـ اعتماد به نفس؛ اعتماد به نفس از حس فرد نسبت به ارزشمندی و شایستگیاش ناشی می شود. طبق نظر راتر (١٩٩٠)، دو گروه از تجربیات بیشترین تأثیر را بر اعتماد به نفس دارند: (الف) روابط عاشقانه، دوستدارانه، و ایمن. و (ب) موفقیت در انجام کارهایی که فرد به آن ها علاقمند است و انجام آن ها را در نظر دارد. حتی یک رابطه مثبت در کودکی و بزرگسالی میتواند آسیب ناشی از تجربیات یا روابط منفی را کاهش دهد. هم چنین، موفقیت در یک کوشش میتواند موجب تخفیف حس شکست در سایر حوزه های زندگی فرد شود. در این جا موفقیت به معنی رقابت نیست، بلکه دستیابی فرد به استاندارهای خود است.
۶ـ احساس کفایت؛ عوامل ارتقا دهنده خود جهتمندی یا خود کارآمدی عبارتند از باور والدین به حس کنترل در کودک، پاسخگویی (به خاطر این که والدین پاسخگو به کودک نشان می دهند که رفتار وی اثری دارد)، پایداری، گرمی و تمجید، حمایت و ترغیب کودک به درگیر شدن در محیط خود
۷ـ احساس داشتن یک پایگاه ایمن؛ داستان زندگی افراد تاب آور نشان میدهد که شایستگی و اعتماد حتی تحت شرایط دشوار میتوانند وجود داشته باشند، به شرط آن که این کودکان در زندگی با افرادی مواجه شده باشند که پایگاه امنی برای ایجاد اعتماد، استقلال و ابتکار عمل فراهم کرده باشند. اکثر افراد می توانند این فرصت را داشته باشند که با یک یا هر دو والد یا با خواهران و برادران یا سایر اعضای خانواده رابطه ایمنی داشته باشند. این افراد با گذر زمان، زمان بیشتری را دور از این پایگاه سپری میکنند، اما در زمان بیماری، پریشانی، و نیازمندی به این پایگاه ایمن مراجعت میکنند .این سه منبع تابآوری، یعنی، پایگاه ایمن، اعتماد به نفس، و خود کارآمدی می توانند به وسیله تجربیات مثبت کسب شده و در بافت زندگی روزانه افزایش یابند (کردمیرزا، ۱۳۸۸ : ۶۳-۶۱).
۲ـ۵ـ عوامل مؤثر بر ظرفیت تابآوری
مورالس[۲۹] (۲۰۰۷) نیز عوامل مختلفی را که در ظرفیت تابآوری مشارکت میکنند را به شرح زیر خلاصه کردهاست:
۱ـ عوامل شخصیتی؛ از قبیل:
ـ خود سازماندهی
ـ عزت نفس
ـ اثربخشی شخصی
ـ مرجع کنترل درونی بیرونی
ـ پایداری روان شناختی
ـ ترسیم هیجانات مثبت
۲ـ عوامل شناختی با تأکید بر راهبردهای کنار آمدن از قبیل:
ـ جستجوی حمایت هیجانی و بیان آن
ـ بازسازی شناختی
۳ـ عوامل خانوادگی از قبیل:
ـ دلبستگی هیجانی و امنیت هیجانی
ـ پیوستگی خانوادگی
۴ـ عوامل جامعه شناختی از قبیل:
ـ هویت اجتماعی مثل،
-
- عضویت در میکرو سیستم
- عضویت در ماکروسیستم
ـ تأثیر اجتماعی، روابط همسال
ـ عوامل جمعیت شناختی اجتماعی مثل،
|
[پنجشنبه 1401-10-01] [ 05:54:00 ب.ظ ]
|
