۱-۳ اهمیت و ضرورت تحقیق :

نخستین منبع راهبردی برای سازمان ها در قرن دانش ۲۱ است.صاحب‌نظران مدیریت تلاش می‌کنند دریابند چگونه منابع دانش به صورت مؤثری گردآوری و مدیریت شود تا بتوان به عنوان مزیتی رقابتی از آن استفاده نمود . دانشگاه ها از جمله اصلی ترین مراکز تولید و اشاعه دانش محسوب می‌شوند و نقش حیاتی در پیشبرد سطح علمی جامعه دارند . استفاده مؤثر از مدیریت دانش می‌تواند منافع اقتصادی را نیز برای دانشگاه ها به دنبال داشته باشند.از جمله منابع در آمد زایی دانشگاه ها می توان به فروش محصولات مانند مقالات و تالیفات و همچنین جذب دانشجو اشاره کرد.سطح علمی دانشگاه تاثیر مستقیم بر میزان اشتیاق دانشجویان برای تحصیل در آن دانشگاه دارد.

این مسئله در بسیاری از کشورهای دنیا به خوبی مورد توجه قرار گرفته است. تا جایی که کشوری مانند مالزی یکی از آرزوهای دولتش را قرار گرفتن در جایگاه برترین مرکز تحصیل بین‌المللی در منطقه آسیا بیان می‌کند و ‌به این منظور فشارهای زیادی را به دانشگاه ها برای افزایش کیفیت آموزش و سطح علمی آن ها وارد می‌کند . به گفته خود دولت مالزی یکی از راهکارهای اساسی که دولت برای رسیدن ‌به این هدف در پیش گرفته است ، افزایش کارایی دانشگاه ها به وسیله پیاده سازی و کاربرد سیستم مدیریت دانش است ( موهایدین^[۶] ، ۲۰۰۷ ).

در متون مدیریت دانش ، به جز منافع اقتصادی مزایای بسیار دیگری نیز برای کاربرد مدیریت دانش در دانشگاه ها بیان شده است.هر چند به علت نوظهور بودن بحث مدیریت دانش ، ضرورت تحقیق و پژوهش بیشتر در این زمینه حس می شود .

از نظر گوپتا^[۷] ( ۲۰۰۷ ) ، در سناریوی جدید تغییر تکنولوژی که همه روزه فناوری های نوین ظهور پیدا می‌کنند،مدیریت دانش تنها ابزاریست که سازمان را در محیط رقابتی می‌تواند پا برجا نگاه دارد.مدیریت دانش ابزار قدرتمندی برای خلق و مهندسی مجدد جنبه‌های مختلف فعالیت های سازمان است . مزایای مدیریت دانش را درمحیط آموزشی نمی توان نادیده گرفت چرا که دانش در جنبه‌های مختلف زندگی ما به سرعت رشد می‌کند و انتشار این اطلاعات برای متخصصین مربوطه بدون بهره جویی از تکنولوژی های نوظهور مشکل است.کاربرد مدیریت دانش تنها راه حل برای فراهم آوری،حفظ ،اصلاح و بازیابی مؤثر اطلاعات و دانش است .

اغلب صاحب‌نظران آموزش عالی امروزه معتقدند دانشگاه ها به عنوان اصلی ترین نهاد اشاعه دهنده فرایند آموزش و یادگیری در جامعه به منظور مقابله با چالش های هزاره جدید نیازمند ، ایجاد فرهنگ تسهیم دانش و بهره گیری از راهبرد کارآمد مدیریت دانش هستند. برای نیل ‌به این هدف نیاز است که با تقویت فرهنگ سازمانی و جو اخلاقی سازمان برای پیاده سازی اقدامات مدیریت دانش ، سطح عملکرد آنان را در سازمان بهبود دهیم .

همان‌ طور که در قبل ذکر شد پایه های اصلی ایجاد و اجرای مدیریت دانش در سازمان آماده سازی جو اخلاقی سازمان برای تحقق بخشیدن به اهداف اصلی مدیریت دانش که شامل خلق و شناسایی،ذخیره سازی و به اشتراک گذاری دانش در میان کارکنان می‌باشد . با این وصف در این تحقیق به بررسی تاثیر جو اخلاقی سازمان بر نتایج حاصل از اقدامات مدیریت دانش در سازمان پرداخته می شود.

۱-۴ چارچوب نظری تحقیق

چارچوب نظری تحقیق الگویی مفهومی است مبنی بر روابط تئوریک میان شماری از عواملی که ‌در مورد مسآله تحقیق تشخیص داده شده اند.چارچوب نظری از پیوندهای درونی میان متغیرهای که سرانجام در پویایی موقعیت مورد بررسی نقش دارند گفت و گو می‌کند . (سکاران^[۸] ، ۱۳۹۱).متغیر مستقل یک ویژگی از محیط فیزیکی یا اجتماعی است که بعد انتخاب ، دخالت یا دستکاری شدن توسط محقق مقادیری را می پذیرد تا تاثیرش بر روی دیگر ( متغیر وابسته) مشاهده شود. متغیر مستقل در این تحقیق جو اخلاقی سازمان می‌باشد و مؤلفه‌ های آن شامل سه بعد نفع شخصی ، مسئولیت اجتماعی و کدهای شغلی و حرفه ای می‌باشد که بر اساس ۶ بعد ارائه شده مدل ویکتور و کولن ارائه شده است . ما در این تحقیق به بررسی تاثیر جو اخلاقی سازمان بر نتایج حاصل از اقدامات مدیریت دانش (نگرش کارکنان به مدیریت دانش،مشارکت کارکنان در فرایند مدیریت دانش و رضایت کارکنان از مدیریت دانش و عملکرد شغلی) در ۳ دانشگاه (دانشگاه گیلان،دانشگاه آزاد رشت،دانشگاه پیام نور رشت) می پردازیم .

شکل۱-۱ نشان دهنده ی چارچوب کلی تحقیق می‌باشد که این مدل برگرفته از مدل فان چاون و ین جانگ فان (۲۰۱۱) می‌باشد که برای سنجش متغیر وابسته اقدامات مدیریت دانش که متشکل از سه بعد مشارکت کارکنان در مدیریت دانش ، نگرش کارکنان به مدیریت دانش و رضایت کارکنان از مدیریت دانش می‌باشد که بر طبق مدل آجزن،کالکارنی و همکاران، بکرا-فرناندز و سابهروال مورد استفاده قرار گرفت.تحقیقات زیادی ارتباط جواخلاقی سازمان با مدیریت دانش را نشان می‌دهد مثل برنت و ویسی (۲۰۰۰) ، بلوک و کیم (۲۰۰۲)، کیو و یانگ (۲۰۰۸) .

جو اخلاقی سازمان

رضایت از مدیریت دانش

نگرش مدیریت دانش

عملکرد شغلی

مشارکت (تعامل) کارکنان در مدیریت دانش

شکل ۱-۱ مدل نظری تحقیق برگرفته از فان چاون و ین جانگ فان^[۹] (۲۰۱۱)

۱-۵ اهداف تحقیق :

‌بر اساس مسئله ی تبیین شده،اهداف زیربرای تحقیق حاضر ارائه شده اند:

1. 1. سنجش تاثیر جو اخلاقی در دانشگاه های گیلان،پیام نور رشت و آزاد اسلامی رشت بر مشارکت کارکنان در مدیریت دانش

1. 1. سنجش تاثیر نگرش کارکنان به مدیریت دانش بر مشارکت آن ها در فرایند مدیریت دانش در دانشگاه های گیلان،پیام نور رشت و آزاد اسلامی رشت

1. 1. سنجش تاثیر مشارکت کارکنان در فرآیتد مدیریت دانش بر رضایت کارکنان از مدیریت دانش در دانشگاه های گیلان،آزاد واحد رشت،پیام نور واحد رشت

1. سنجش تاثیر مشارکت کارکنان در فرایند مدیریت دانش بر عملکرد شغلی آنان در دانشگاه های مذکور.

۱-۶ فرضیات تحقیق

با بیان مباحث فوق این تحقیق به بررسی تاثیر جو اخلاقی سازمان بر نتایج حاصل از اقدامات مدیریت دانش می پردازد و فرضیه های ذیل را مورد بررسی قرار خواهد داد :

1. 1. جو اخلاقی سازمان بر مشارکت کارکنان در مدیریت دانش تاثیر دارد.

1. 1. نگرش مدیریت دانش بر مشارکت کارکنان در مدیریت دانش تاثیر دارد.

1. 1. مشارکت کارکنان در مدیریت دانش بر رضایت از مدیریت دانش تاثیر دارد.

1. مشارکت کارکنان در مدیریت دانش بر عملکرد شغلی تاثیر دارد.

۱-۷ تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق

۱-۷-۱ اقدامات مدیریت دانش

تعریف نظری: شامل همه‌ روش هایی است که سازمان، دارایی های دانش خود را اداره می‌کند که شامل چگونگی جمع‌ آوری، ذخیره سازی، انتقال، به کار گیری، به روز سازی و ایجاد دانش است. ( رابیتز و وایک راماسینق ^[۱۰] ، ۲۰۰۷ )و در این تحقیق شامل موارد ذیل می‌باشد:

• • نگرش مدیریت دانش : ارزیابی روانشناسی فرد نسبت به مدیریت دانش سازمانی در رابطه با ارزش ها و منافع خوشایند و مزایا و ویژگی های لذت بخش می‌باشد ( آجزن^[۱۱] ، ۱۹۹۸ ) .