به­هر­حال استفاده­کنندگان و مخاطبین افشا قشر وسیع و متنوعی از اقشار جامعه را به خود اختصاص می‌دهد و این مسئولیت اجتماعی افشا­کننده را پررنگ­تر می­ کند.

انواع افشا

در جامعه حسابداری ایران، تا قبل از سال ۱۳۷۹ فرایند گزارشگری مالی تحت تاثیر انگیزه­ های اختیاری مدیران شرکت­ها بوده است. به عبارت دیگر هیچگونه معیاری از طریق قوانین و مقررات بخصوص استانداردهای حسابداری و حسابرسی در خصوص افشای اطلاعات تعیین نشده بود و میزان افشای اطلاعات بیشتر قضاوتی و مبتنی بر تصمیم تیم مدیریتی شرکت بود. این دوره از فرایند افشا را ‌می‌توان دوره افشای اختیاری نامید. در سال ۱۳۷۹ جامعه حسابداری ایران رهنمودی کمی برای تعیین میزان اهداف اطلاعات تعیین نمود. این رهنمود تحت عنوان دستورالعمل حسابرسی در سال ۱۳۷۹ تصویب شد و از سال ۱۳۸۰ اجرای آن از سوی شرکت­های ایرانی الزامی گردید.‌بنابرین‏ با تصویب این دستورالعمل، فرایند افشای اطلاعات وارد دوره اجباری شد(نظری و میرباقری، ۱۳۹۰، ۱۴ و۱۳).

در یک دیدگاه، انتخاب سیاست حسابداری هیچ­گاه نمی­تواند بیطرفانه باشد. در این میان کسی هست که خواست یا سلیقه وی تامین شود و کسی هم هست که خواست وی تامین نشود. از نظر اخلاقی این پرسش مطرح است که فرایند سیاست­گذاری باید بر پایه چه رهنمودی قرار گیرد و در راستای تامین منافع چه گروهی قرار داشته باشد. دو راه یا گزینه وجود دارد. راه نخست این است که تدوین­کننده استاندارد ارتباطی یکسان با منافع همه افراد داشته باشد و با توجه به اصل بی­طرفی باید استاندارد­هایی ارائه شود که به تبعیت از آن رفاه اجتماعی به حداکثر برسد. راه دوم این است که به منافع یک گروه اولویت داد و برای آن­ها مزیت قائل شد، این گروه نمی­تواند کسی جز گروه مصرف ­کننده قرار گیرد که منافع استفاده­کنندگان تامین شود (اسمعیل­زاده مقری و احمدشعربافی، ۱۳۸۹٫ ۷۳ و ۷۲).

بسیاری از صاحب­نظران بر این باورند که شرکت­ها داوطلبانه تمامی اطلاعاتی را که برای عملکرد بهینه بازار سرمایه ضرورت دارد افشا ‌می‌کنند. به نظر این گروه، افشا نکردن برخی از اطلاعات، ‌به این دلیل است که یا برای سرمایه ­گذاران نامربوط محسوب یا از منابع دیگر دریافت می­ شود.برخی دیگر بر این باورند که مدارک و شواهد بیانگر این است که شرکت­ها تمایلی ندارند اطلاعات مالی اضافه افشا کنند مگر اینکه دولت یا حرفه حسابداری بر آن ها فشار آورد. آن ها بی­میلی شرکت­ها در افشای اطلاعات اضافی را یادآور می­شوند و در این زمینه پاسخ­هایی را بر می­شمارند که شرکت­ها در رابطه با پرسشنامه ­های تحقیقاتی ارائه کرده‌اند(شباهنگ، ۱۳۸۹، ۱۵۶).

1. 1. افشای اطلاعات باعث می­ شود که شرکت­های رقیب از وضع آن ها آگاه شوند و این به ضرر سهام‌داران است و این دیدگاه نمی­تواند ارزش زیادی داشته باشد، زیرا شرکت­های رقیب اطلاعات مورد نظر خود را در منابع دیگر به دست می ­آورند.

1. 1. گفته می­ شود که اتحادیه ­های کارگری ‌در مورد دستمزد­ها(پس از کسر اطلاعات) می ­توانند بهتر چانه بزنند و این توان را از مجرای اطلاعات مالی به دست می ­آورند. ولی جنبه مثبت این قضیه این است که افشای اطلاعات کامل می ­تواند جو حاکم بر محیط مذاکره و چانه­زنی را بهبود بخشد.

1. 1. اغلب ادعا می­ شود که سرمایه ­گذاران نمی ­توانند رویه­ ها و سیاست­های حسابداری را درک کنند و افشای اطلاعات بیشتر موجب گمراهی و نه هدایت آن ها خواهد شد. این دیدگاه هم نمی­تواند دارای پشتوانه قوی باشد، زیرا مدیران­مالی و تحلیل­گران در زمینه ­های حسابداری آموزش­های عالی دیده­اند و سرمایه ­گذاران می ­توانند از دیدگاه تخصصی آن ها استفاده کنند و با بهره گرفتن از اطلاعات مالی موجود در بازارهای کارا عمل نمایند و نیز همین متخصصان می ­توانند با مطالعه، بررسی و مقایسه صورت‌های مالی، اطلاعات لازم را به دست آورند.

1. 1. یک دیدگاه این است که امکان دارد سایر منابع اطلاعاتی موجود بتوانند اطلاعات مالی و مورد نظر سرمایه ­گذاران را با هزینه­ای کمتر از اطلاعاتی که از طریق صورت­های مالی به دست می ­آید ارائه کنند.

1. ناآگاهی از نیازهای سرمایه ­گذاران هم دلیلی است برای محدودشدن اطلاعات(اطلاعات کمتری افشا می­ شود) با توجه به اینکه الگوهای سرمایه ­گذاری زیادی وجود ندارد و افراد به دیدگاه­ های ارائه شده به وسیله واسطه­ها تکیه و اعتماد می­نمایند. این دیدگاه هم نمی­تواند چندان معتبر باشد.

به طور کلی افشا انتقال وارائه اطلاعات اقتصادی اعم از مالی و غیر مالی کمی یا سایر اشکال اطلاعات مرتبط با وضعیت و عملکرد ­مالی شرکت است. این افشا در صورتی که به واسطه یک منبع مقرراتی و وضع­کننده قوانین الزامی شده­ باشد افشای اجباری گفته می­ شود و درصورتی که افشای اطلاعات تحت تاثیر قوانین خاصی نباشد، افشای اختیاری تلقی می­ شود. همچنین افشا به طور ضمنی بیانگر ارائه حداقلی از اطلاعات در گزارش­های شرکت است به نحوی که بتوان به وسیله آن ارزیابی قابل قبولی از ریسک­ها و ارزش­ نسبی شرکت به عمل آورد و کاربران اطلاعات را در این زمینه یاری نماید(ابوئی مهریزی، ۱۳۹۰، ۱۸).

افشای اختیاری شامل ۶ بخش است. پیشینه اطلاعاتی، خلاصه­ای از نتایج مهم تاریخی، اطلاعات بخش‌ها، آماره­ های کلیدی غیرمالی، اطلاعات پیش ­بینی و بحث و تحلیل مدیریت(کاشانی­پور و دیگران، ۱۳۸۸، ۸۹).

اجزای تشکیل­دهنده شاخص افشای اختیاری غیرمالی شامل افشای میانگین حقوق هر کارمند، سن کارکنان کلیدی، سهم از بازار محصولات یا خدمات اصلی، تعداد واحدهای فروش­رفته مربوط به محصولات یا خدمات اصلی، قیمت فروش هر واحد مربوط به محصولات یا خدمات اصلی، میزان رشد در واحدهای فروش­رفته مربوط به محصولات یا خدمات اصلی، میزان فروش سربه­سر مربوط به محصولات یا خدمات اصلی، زمان انجام تولیدیا تحویل، تشریحروش­ها یا فوت و فن تولید و توضیحاتی درباره مشتریان ‌می‌باشد(همان منبع، ۹۷).

هزینه ها و منافع حاصل از افشای اختیاری اطلاعات

با بهره گرفتن از این روش، می‌توان چشم‌انداز و استراتژی سازمان را به اهداف کلی، سنجه‌های مربوط، اهداف کمی و برنامه ها و ابتکارات اجرایی جهت تحقق آن ها، ترجمه کرد.

ترجمه چشم‌انداز و استراتژی به اصطلاحات عملیاتی، مدیریت ارشد را وا می‌دارد تا منظور خود را از جملات کلی و زیبایی که در بیانیه چشم‌انداز نوشته شده است، به وضوح و در قالب اصطلاحاتی که برای همه افراد سازمان قابل فهم است، بیان دارد.

۲-۲-۴ .دیدگاه‌های کارت امتیازی متوازن

کاپلان و نورتون اعلام کردند که برای انجام یک ارزیابی کامل از عملکرد سازمان می‌بایست این عملکرد از چهار دیدگاه یا منظر ^[۲۷]مورد ارزیابی قرار گیرد.

۱- دیدگاه مالی ^[۲۸]

۲- دیدگاه مشتری ^[۲۹]

۳- دیدگاه فرآیندهای داخلی^[۳۰]

۴- دیدگاه یادگیری و رشد^[۳۱]

شرکت‌های فوق، در هر یک از این چهار دیدگاه، اهداف ^[۳۲]خود را تعیین و برای ارزیابی توفیق در این اهداف در هر منظر، سنجه‌هایی^[۳۳] انتخاب کرده و اهداف کمی ^[۳۴]هر یک از این سنجه‌ها را برای دوره های ارزیابی مورد نظر تعیین می‌کنند، سپس اقدامات و ابتکارات اجرایی ^[۳۵]جهت تحقق این اهداف را برنامه‌ریزی و به مورد اجرا می‌گذارند. ضمناَ بین اهداف و سنجه‌های این چهارمنظر نوعی رابطه علت و معلول وجود دارد که آن ها را به یکدیگر ارتباط می‌دهد.

به مدل عمومی کارت امتیازی متوازن که در شکل زیر نشان داده شده است توجه کنید.

دیدگاه مالی
برنامه ها
اهداف گمی
شاخص‌ها
اهداف

دیدگاه فرآیندهای داخلی
برنامه ها
اهداف گمی
شاخص‌ها
اهداف

استراتژی

دیدگاه یادگیری و رشد
برنامه ها
اهداف گمی
شاخص‌ها
اهداف

دیدگاه مشتری
برنامه ها
اهداف کمی
شاخص‌ها
اهداف

شکل ۶-۲٫مدل کارت امتیازی متوازن

لازم به ذکر است، در مدل عمومی ارائه شده توسط کاپلان و نورتون در کتاب اول آن ها در سال ۱۹۹۶، چهار دیدگاه مالی، مشتری، فرآیندهای داخلی و یادگیری و رشد پیشنهاد شد. بسیاری از نویسندگان در این زمینه، این چهار دیدگاه را به عنوان عناصری غیر قابل تغییر در ارزیابی متوازن تلقی کرده‌اند، در حالی که در عمل اثبات شده که تعداد این دیدگاه‌ها می‌تواند با توجه به حوزه های مورد توجه سازمان در زمینه تحقق استراتژی‌اش، متفاوت باشد و تعداد دیدگاه ها به شرایط وابسته است (. ۲۰۰۳-الوه و اتال^[۳۶])

فناوری، استراتژیها، نیروی انسانی، مسایل و تهدیدات رقابتی ، موقعیتهای اقتصادی و تأمین‌کنندگان مواد اولیه، برای بسیاری از سازمان‌ها به حدی اهمیت دارند که تحقق استراتژی خود را از منظر این عوامل نیز مورد ارزیابی قرار می‌‌دهند. به علاوه، سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی، در مدل ارزیابی متوازن خود، استراتژی را از دیدگاه‌های دیگر مورد ارزیابی قرار می‌دهند و یا برای همان دیدگاه‌های چهارگانه معانی و مفاهیم متفاوتی قائل‌اند. به عنوان مثال اُلو^[۳۷](۲۰۰۳) و دیگران ، موردکاویهایی را ارائه دادند که شرکت‌ها منابع انسانی را به عنوان دیدگاه پنجم اضافه کرده بودند و نمونه هایی از سازمان‌هایی را آورده اند که دیدگاه های دیگری از جمله محیط^[۳۸] را در نظر گرفته بودند .

۲-۲-۴-۱٫دیدگاه مشتری

رضایت مشتری مضمون اساسی اکثر سیستم‌های مدیریت محسوب می‌شود، زیرا در این سیستم‌ها مشتریان در ابتدا و انتهای فرآیندها قرار می‌گیرند. برای انتخاب اهداف و سنجه‌های مربوط به دیدگاه مشتری، پاسخ سازمان‌ها به دو سئوال حیاتی ضروری است: اول این که چه کسانی مشتری هدف ما هستند؟ و دوم این که ارزش‌های پیشنهادی ما برای آن ها چیست؟ بسیاری از سازمان‌ها معتقدند که مشتریان خود را می‌شناسند و می‌دانند که برای آن ها چه محصولات و خدماتی عرضه می‌کنند ولی در عمل می‌بینیم که، همه چیز را برای مشتریان عرضه می‌کنند. مایکل پورتور معتقد است که عدم تمرکز بر بخش‌ خاصی از مشتریان و ارزش‌های مورد نظر آن ها موجب می‌شود تا سازمان‌ها نتوانند به مزیت رقابتی دست یابند. ‌بنابرین‏ از یک سو، شناسایی سیستماتیک نیازمندی‌های مشتری یک الزام قطعی بوده و از سوی دیگر، اطلاعات مربوط به رضایت مشتری متغیری است که در ارزیابی عملکرد سیستم مدیریت مورد بررسی قرار می‌گیرند. ‌بنابرین‏ به کارگیری و توجه به ابعاد زیر در تعریف شاخص‌های مرتبط با دیدگاه مشتری، ضرورت دارد.(منصوری،۱۳۸۶)

1. 1. مشتری‌گرایی

1. 1. بازاریابی

1. 1. شناسایی نیازمندی‌های مشتری

1. رضایت مشتری

۲-۲-۴-۲٫دیدگاه فرآیندهای داخلی کسب و کار

سازمان‌ها اغلب برای کنترل و بهبود فرآیندهای خود، بر فرآیندهای درون سازمان متمرکز می‌شوند. اما برای کنترل جامع فرایند، توجه به کل زنجیره فرایند و ارزیابی آن با توجه به دورنماها، دیدگاه‌ها و نیازمندی‌های مشتریان و صاحبان فرایند، ضرورت دارد. در دیدگاه فرآیندهای داخلی، سازمان‌ها می‌بایست فرآیندهایی را مشخص کنند که با برتری یافتن در آن ها بتوانند به ارزش‌آفرینی برای مشتریان و نهایتاًَ سهام‌داران خود ادامه دهند. تحقق هر یک از اهدافی که در دیدگاه مشتری تعیین می‌شود، مستلزم انجام یک یا چند فرایند عملیاتی به صورتی کارا و اثربخش است. چنین فرآیندهایی را باید در دیدگاه فرآیندهای داخلی تعیین نموده و سنجه‌های مناسبی را جهت کنترل پیشرفت آن ها توسعه داد. جهت برآورده ساختن انتظارات مشتریان و سهام‌داران ممکن است به مجموعه کاملاَ جدیدی از فرآیندهای عملیاتی نیاز باشد. به عنوان نمونه می‌توان به توسعه خدمات و محصول جدید، تولید، خدمات پس از فروش و مهندسی مجدد فرآیندهای تولید اشاره کرد.

برخی از سازمان‌ها برای ارائه محصولات خود به مشتریان، تا حد زیادی به تأمین‌کنندگان مواد و قطعات خود متکی‌اند و عملیات تولیدی خود را عمدتاًَ از طریق برون‌سپاری انجام می‌دهند. چنین سازمان‌هایی در دیدگاه فرآیندهای داخلی خود می‌بایست روابط با تأمین‌کنندگان را مد نظر قرار دهند و سنجه‌های مناسبی جهت کنترل این روابط توسعه دهند(منصوری،۱۳۸۶).

۲-۲-۴-۳٫دیدگاه یادگیری و رشد

چگونگی رسیدن به اهدف بلند‌پروازانه تعیین‌شده در دیدگاه‌های فرایند داخلی، مشتری و نهایتاًَ سهام‌داران، در اهداف و سنجه‌های مربوط به دیدگاه یادگیری و رشد نهفته است. می‌توان گفت این اهداف و سنجه‌ها توانمندساز‌های^[۳۹] اهداف تعیین شده در سه دیدگاه دیگراند. وقتی شما اهداف و سنجه‌های مربوط به دیدگاه‌های مشتری و فرآیندهای داخلی را تعیین کردید، بلافاصله متوجه شکاف موجود بین مهارت‌ها وقابلیتهای مورد نیاز کارکنان و سطح فعلی این مهارت‌ها و قابلیت‌ها خواهد شد. همچنین فاصله بین فناوری اطلاعاتی مورد نیاز و سطح فعلی سیستم‌های اطلاعاتی سازمان به زودی مشخص خواهد شد. اهداف دیدگاه یادگیری و رشد می‌بایست در جهت پر کردن و پوشاندن این شکافها و فاصله ها تعیین شوند و سنجه‌های مناسبی برای کنترل پیشرفت آن ها توسعه یابد.

علاوه بر این ماده بیستم لایحه مطبوعات مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۸ نیز مقرر نموده است: «هر کس به وسیله مطبوعات به دین مبین اسلام و مقدسات آن یا سایر مذاهب رسمی کشور اهانت کند، به شش ماه تا دو سال حبس جنحه‌ای محکوم می‌شود.»

جرم توهین به مقدسات از جرایم عمدی محسوب می‌شود و علاوه بر سوءنیت عام، سوءنیت خاص یعنی قصد تحقیر و کوچک شمردن مقدسات یا پیامبران را نیز لازم دارد. ‌بنابرین‏ اگر شخصی بدون توجه به چنین موضوعاتی رفتار موهن انجام دهد، مشمول این مواد نیست.^[۲۰]

قوم لر که در سرزمین لرستان زندگی می‌کنند، بیشتر آن ها پیرو مذهب تشیع هستند. مسلم است که هر قوم و دسته‌ای از اعتقاد و باورهای خود تأثیر می‌پذیرد و آداب و رسوم و اعتقاد و باورهای خود را با توجه به آن دین و مذهب پی‌ریزی می‌کند.

تأثیر دینی و مذهبی مذکور در زندگی اجتماعی و فردی این قوم کاملاً ملموس است. پیشینه مذهب تشیع در قلمرو لرستان، به آغاز قرن چهارم هجری و روی کار آمدن دولت شیعی آل‌بویه بر می‌گردد. روی کار آمدن این دولت شیعی عاملی برای تقویت باورهای شیعی در سرزمین لرستان شد. در کنار مذهب تشیع و همچنین گرایش‌های صوفیانه زندگی مردمان این دیار کهن را تحت تأثیر قرار داد.

۳-۱-۳- گفتار سوم: منع تبعیض نسبت به اقلیت‌ها

به‌موجب ماده ۲ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی: «هر گونه تمایز، انحصار، محدودیت یا اولویتی که ‌بر اساس نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی و دیگر عقاید، منشأ ملی یا اجتماعی، اموال تولد یا دیگر وضعیت‌ها صورت گرفته و هدف از آن محروم نمودن یا عدم شناسایی حقوق بشری و آزادی‌های اساسی افراد در زندگی اجتماعی، سیاسی اقتصادی، فرهنگی و دیگر زمینه‌های عمومی بوده یا چنین اثری داشته باشد.»

لازم به ذکر است که علاوه بر ماده ۲ در ماده ۲۶ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز یک بار دیگر بر اصل منع تبعیض تأکید شده است: «تمام افراد در مقابل قانون برابر هستند و بدون تبعیض مستحق حمایت مساوی قانون می‌باشند. قانون باید هر نوع تبعیض را ممنوع نماید و برای تمام افراد حمایت‌های مؤثر و مساوی را علیه هر نوع تبعیض و در هر مرحله‌ای مانند نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا هر عقیده دیگر و همچنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، تولد یا هر موقعیت دیگری تضمین نماید.»

تفاوت میان ماده اخیر با ماده ۲ در این نکته نهفته است که دولت‌ها موظفند علاوه بر رعایت اصل منع تبعیض در برخورداری از حقوق مندرج در ماده ۲ میثاق؛ بهره‌مندی بدون تبعیض تمام افراد از کلیه حقوق و امتیازات مندرج در نظام داخلی و دیگر اسناد بین‌المللی از جمله حقوقی که در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی به آن ها اشاره نشده است را تأمین نمایند.

متأسفانه در قوانین کیفری ایران ‌در مورد تبعیض نسبت به اقلیت‌های دینی قانونی به چشم نمی‌خورد و از این لحاظ دچار ضعف قانونی هستیم.

قوم لر که در استان لرستان و به طور پراکنده در استان‌های همجوار لرستان زندگی می‌کنند از پیروان مذهب تشیع هستند. این قوم دلیر، اعتقادی کاملاً پایدار و راستین به دین و مذهب دارند و بررسی باورها و اعتقادات آن ها نشان می‌دهد که در لایه‌لایه فرهنگی این قوم گرایش به دین و مذهب دیده می‌شود.

۳-۲- مبحث دوم: حقوق و آزادی‌های سیاسی و فرهنگی

۳-۲-۱- گفتار اول: حق تعیین سرنوشت

یکی از مطالبات گروه‌های اقلیت قومی یا زبانی و یا گروه‌های بومی که به صورت مجتمع در ناحیه‌ای از کشور سکونت دارند و در مواردی مشکلات خاص سیاسی و اجتماعی در کشور پدید می‌آورند؛ ادعای تشکیل کشور مستقل و یا الحاق به کشور خویشاوند است که موضوع تجزیه‌طلبی را مطرح می‌سازد. این ادعا عموماً بر اساس اصل حق تعیین سرنوشت خود مطرح می‌گردد. از آن جهت که ادعای مذکور در منتهای طیف مطالبات گروه‌های اقلیت قرار می‌گیرد.

یکی از مسائلی که در رابطه با حق تعیین سرنوشت اقلیت‌ها قابل طرح است؛ مسأله مربوط به جدایی‌طلبی ایشان است. در قرن حاضر تلاش اقلیت فرانسوی زبان کبک در کشور کانادا و یا گروه اقلیت کاتالان در اسپانیا برای جدایی از کشورهای مربوط و تشکیل دولت مستقل را می‌توان در چارچوب این نظریه تحلیل نمود.

‌بنابرین‏ درخواست‌های جدایی‌طلبی و استقلال‌خواهی گروه‌های اقلیت موضوعی نیست که تنها از سوی اقلیت‌های ساکن در کشورهای غیردموکراتیک مطرح شود.

به عنوان یک قاعده کلی می‌توان گفت در هر کشوری که گروه‌های قومی، مذهبی و زبانی در عرصه سیاسی همیشه در اقلیت بوده و در موضع اپوزیسیون قرار داشته باشند، کم و بیش تمایل به جدایی و تشکیل کشور مستقل وجود دارد. بدیهی است در کشورهایی که شکاف‌های قومی، مذهبی و زبانی وجود ندارد و ترکیب جمعیتی کشور تقریباً از تجانس برخوردار است؛ احزاب و گروه‌های سیاسی اقلیت می‌توانند امیدوار باشند که در انتخابات با ارائه برنامه های موردپسند خود به قدرت برسند اما در کشورهای نامتجانس و چند قومیتی که کشور تحت تأثیر ناسیونالیسم شدید قومی است، احزاب سیاسی عمدتاًً بر محور قومیت تشکیل می‌شوند و رأی‌دهندگان با توجه به مصالح و منافع قومی به هم‌کیشان و هم‌نژادان خود رأی می‌دهند. به‌واقع در جوامعی که قومیت مبنای مهم هویت است، اصولاً رقابت گروه‌های سیاسی بر سر منابع کشور در امتداد خطوط قومی شکل می‌گیرد.

بررسی حق تعیین سرنوشت که مبنای ادعای گروه‌های اقلیت بوده به ضرورتی انکارناپذیر در موضوع حمایت از اقلیت‌ها تبدیل شده است.

و لکن باید توجه داشت که به هر حال حق تعیین سرنوشت با جدایی‌طلبی متفاوت است و هیچ اقلیتی نمی‌تواند با توسل به حق تعیین سرنوشت خواستار جدایی شود، زیرا این مسأله به صلح و امنیت بین‌المللی آسیب وارد می‌سازد. دیوان بین‌المللی دادگستری نیز در بخشی از رأی مربوط به اختلاف میان کشورهای بورکینافاسو و مالی ‌به این موضوع اشاره نمود و اعلام نمود که بخشی از جمعیت یک کشور نمی‌تواند از کشور محل سکونت خود جدا شود.

چگونگی ارتباط زنان و شوهران با یکدیگر، گسترش روابط و رضایت زناشویی آن ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ستیر^[۱۲] (۱۹۶۴) معتقد است که ادراکات زنان و شوهران از ارتباط زناشویی خود و ارتباط زناشویی همسرشان برای پیشرفت یا تخریب روابطشان حائز اهمیت فراوانی است. او بیان داشت هرچه تفاوت بین آنچه که شوهر از اعمال ارتباط کلامی و غیر کلامی خود و همسرش ادراک می‌کند با آنچه که زن از آن اعمال ارتباطی ادراک می‌کند بیشتر باشد، احتمال این که رابطه آن ها غیر رضایت بخش باشد بیشتر است (نقل از شرفی، ۱۳۸۲).

مهارت‌های ارتباطی مثبت، شامل فرستادن پیام های واضح و همخوان، همدلی، اظهار حمایت و مهارت‌های مؤثر حل مسئله است. برعکس مهارت‌های ارتباطی منفی شامل فرستادن پیام‌های ناهمخوان و سلب کننده صلاحیت، فقدان همدلی، اظهارات غیر حمایتی(منفی)، مهارت‌های ضعیف حل مسئله و پیام‌های متناقض و دو پهلو می شود (السون^[۱۳] و همکاران، ۱۹۸۹؛ به نقل از مهدویان، ۱۳۷۶).

ارتباط مایه حیات هر رابطه است. هنگامی که ارتباطی بی پرده، واضح و با احساس روی می‌دهد، رابطه تقویت می‌گردد. اما زمانی که به صورت تدافعی، پرخاشگرانه و ناموثر برقرار می شود رابطه را تضعیف می‌کند. وقتی جریان ارتباط به شکلی وسیع مسدود می شود، رابطه به سرعت رو به اضمحلال می رود و سرانجام می میرد. در جایی که مهارت‌های ارتباطی مناسب وجود ندارد، عشق، میان همسران، عشاق، دوستان، والدین و فرزندان به مقدار زیادی کاهش می‌یابد. برای برقراری روابط رضایت بخش، باید روش هایی کشف شوند که به ما کمک کنند تا حداقل بر روی بخشی از شکاف های بین فردی و دیگران پل زده شود (بولتون، ترجمه سهرابی، ۱۳۸۶).

الگوی ارتباط اجتناب متقابل زن و شوهر

به عقیده لورنتز^[۱۴] (۲۰۰۲) توافق و مصالحه بین زن و شوهر بدون صحبت کردن ‌در مورد مسائل، نظرات و عقاید ایجاد نمی شود. ‌بنابرین‏ اگر زوجین هر دو به نقطه کناره گیری به عنوان راه اصلی برای خودداری از تعارض برسند، رفتارهای ارتباطی مثبت در این زندگی زناشویی پیدا نخواهد شد. رفتارهای ارتباطی منفی همچون اجتناب از نزدیکی، کناره گیری همراه با عصبانیت، مشارکت در تعارض و اجتنابی و تدافعی بودن در ارتباط؛ چه خاص یک جنس یا هر دوی آن ها باشد، فرصت درک متقابل و احترام بین زوجین را از بین خواهد برد و استرس، پریشانی و درماندگی و در نهایت طلاق را همراه خواهد داشت.

هیوی و همکاران (۱۹۹۶) بیان می دارند که در الگوی اجتناب متقابل زن و شوهر زمانی که با مسئله ای در روابط زناشویی روبرو می‌شوند معمولا از بحث و تبادل نظر در موردمشکل دوری می‌کنند و بر روی مسائل خود سرپوش می‌گذارند. آن ها همچنین ذکر می‌کنند که این زوجین رضایت بسیار پایینی از زندگی زناشویی خود دارند.

ویلسون و ریچارد (۱۹۹۳) در تحقیقی دریافتند زوج هایی که استراتژیهای گریز-اجتناب و فاصله گرفتن را در زندگی زناشویی به کار می‌برند، سطوح پایین تری از رضایت زناشویی از خود نشان می‌دهند، همچنین مشخص شد که گریز-اجتناب صمیمیت زوجین را به شدت کاهش می‌دهد.

جکوبسون^[۱۵] و همکاران (۱۹۸۰) در پژوهشی از زوجهای پریشان و غیر پریشان خواستند یک فهرست رفتار طولانی درجه بندی های خشنودی کلی از زندگی زناشویی روزانه را تکمیل کنند. نتایج نشان داد که “ارتباط و رفتار متقابل منفی”، به بهترین وجه درجه بندی های خشنودی زوجهای پریشان و “ارتباط و رفتار متقابل مثبت” به بهترین شکل، خشنودی روزانه زوجهای غیر پریشان را پیش‌بینی می کرد. خلاصه آنکه، این پژوهش نشان داد که ناخشنودی از زندگی زناشویی با کاستی های ارتباطی همراه است. به ویژه، هنگامی که زوج هادرباره اختلاف هایشان به رفتار متقابل با هم می پردازند، این کاستی ها آشکارتر می شود (برنشتاین و برنشتاین^[۱۶]، ترجمه نائینی و منشئی، ۱۳۸۰).

مطالعه ای از روند طولی زندگی زناشویی مشخص ساخت که فاکتورهای ویژه قابل تشخیصی جدایی و طلاق را پیش‌بینی می کردن (گاتمن^[۱۷]، ۱۹۹۱). از میان این فاکتورها یک عامل مهم “دیوار سنگی بودن” شوهر بود. گاتمن این مورد را به صورت زیر تعریف می‌کند “یک الگوی رفتاری که در آن شنونده مانند یک دیوار سنگی در مقابل گوینده ظاهر می شود، چهره را زیاد حرکت نمی دهد و معمولا از تماس چشمی خودداری می‌کند (ویلسون و ریچارد، ۱۹۹۳).

گاتمن بیان داشت دیوار سنگی بودن شوهر در ارتباطات برای زن بسیار بیزاری آور است و منتهی به برانگیختگی فیزیولوژیکی او می‌گردد. او (زن) با سعی در دوباره درگیر نمودنشوهرش ‌به این عمل پاسخ می‌دهد. مردان به میزان معناداری بیشتر از زنان دیوار سنگی می‌شوند. تفاوت‌های جنسیتی می‌تواند توجیه کننده این امر باشد (همان منبع).

زوجین برای دور شدن از روابط زیان آور، پیش از شناخت الگوهای مثبت به درک الگوهای منفی نیاز دارند. تحقیقات متعدد (گاتمن، ۱۹۹۳، مارکمن و هالوی^[۱۸]، ۱۹۹۳؛ به نقل از شرفی، ۱۳۸۲) نشان می‌دهد زوجینی که دارای الگوهای تعاملی قبل از ازدواج درستی نیستند به ویژه آنهایی که با ناتوانی، عقب نشینی با عواطف منفی وارد رابطه می‌شوند بیشتر در خطر طلاق و اختلافات زناشویی هستند.

فیتس پاتریک و بادزنیسکی^[۱۹] (۱۹۹۴) بیان می‌دارد که زوجهای اجتناب کننده در رابطه زناشویی وابستگی زیادی به یکدیگر نداشته و دید آن ها ‌در مورد زندگی زناشویی و خانوادگی دوسوگرا بوده و افشاگری بسیار پایینی را در ارتباط زناشویی گزارش می‌دهند (همان منبع).

راش^[۲۰] و همکاران (۱۹۷۴، به نقل از اپستین و جکسون^[۲۱]، ۱۹۷۸) در تحقیقی در یافتند که استفاده همسران از طرد و اجبار در رابطه زناشویی به طور قابل ملاحظه ای با حل ضعیف تعارض ارتباط داشت. از طرف دیگر ارتباطاتی که با اجتناب مشخص می‌شوند کیفیتی ایستا دارند که در آن حل مسئله به میزان کمی صورت می‌گیرد (نقل از مهدویان، ۱۳۷۶).

راش و همکاران (۱۹۷۴) خاطر نشان کردند همسرانی که از مواجهه بالقوه احساس تهدید می‌کنند، در نشان دادن رابطه، اغلب از ارتباط مستقیم کناره گیری می‌کنند و بر پیام‌های طعنه آمیز مثل انکار، توجیه خود و سلب صلاحیت بیشتر از عقاید و احساسات به روشنی تکیه می‌کنند. از طرف دیگر ممکن است تعارض به طور مستقیم از طریق تعمیم موضوع “مانند شما همیشه…”، انکار فضیلت و حملات شخصی دیگر دامن زده شود (همان منبع).

الگوی ارتباطی توقع / کناره گیری زن و شوهر

الگوی ارتباطی تقاضا / کناره گیری عبارت است از اصرار یک زوج مبنی بر ایجاد تنوع و تغییر یا بحث ‌در مورد یک مسئله، در حالی که زوج دیگر از تعامل خودداری نموده و به طور فیزیکی یا روانی از بحث کناره می‌گیرد (ساگرستانو^[۲۲] و همکاران، ۱۹۹۹).

الگوی ارتباطی توقع / کناره گیری باعث افزایش تنش در روابط زناشویی می شود، زیرا زوجی که از او کناره گیری می شود یک نوع پیغام عدم تأیید را دریافت می‌کند و نشان می‌دهد که ایجاد تعامل معنادار با شریک دیگر زندگی برای این فرد مهم نمی باشد (شرفی، ۱۳۸۲).

پس گسترش توجه می‌تواند اشکال زیادی داشته باشد، شامل کناره گیری جسمانی از موقعیت( مانند پوشاندن چشم ها و گوش ها )، تغییر جهت توجه درونی (از طریق حواس پرتی یا تمرکز ) و… (گراس و تامپسون، ۲۰۰۷).

۴– تغییر شناختی^[۹۷]

چهارمین مرحله از مراحل تنظیم هیجان گراس، ایجاد تغییرات شناختی است. تغییر شناختی، اشاره به باز تفسیر بافت دارد، به نوعی که تجربه ی آن موقعیت به صورت شدید یا

غیر منطقی یا نامناسب احساس نمی شود (مک لم، ۱۳۹۰). حتی بعد از این که موقعیتی انتخاب شد، تغییر داده شد و در حیطه توجه فرد قرار گرفت، به هیچ وجه نمی توان گفت که پاسخ هیجانی نتیجه مسلم آن است . لازمه ایجاد هیجان، نفوذ به معنای آن موقعیت برای فرد و ارزیابی او از توانایی اش در اداره موقعیت است. نظریه های مربوط به ارزیابی، چندین مرحله شناختی را برای اینکه یک مفهوم به عامل فراخوان هیجان تبدیل شود ذکر کرده‌اند. تغییر شناختی به نحوه ی ارزیابی ما از موقعیتی که در آن قرار داریم با هدف تغییر اهمیت هیجانی آن موقعیت از طریق تغییر دادن نحوه تفکر مان درباره موقعیت یا توانایی مان جهت اداره آنچه برای گذر از آن موقعیت لازم است، اشاره دارد. یکی از کاربرد های معمول تغییر شناختی در حیطه ی اجتماعی عبارت است از: مقایسه شرایط خود با پایین دست، یعنی کسانی که در شرایط بد تر از ما قرار دارند و در نتیجه کاهش دادن هیجان منفی ( گراس و تامپسون، ۲۰۰۷).

به نظر می‌رسد کسانی که برانگیختگی فیزیولوژیک خود را برای انجام بهتر امور مفید می‌دانند (درست مثل تلمبه زدن) بیش از کسانی که این بر انگیختگی را موجب ناتوان سازی خود و در نتیجه عملکرد بدشان قلمداد می‌کنند در اداره ی هیجان هایشان توانا تر هستند. البته ‌در مورد اینکه هر فرد چگونه علائم جسمانی برانگیختگی هیجانی خود را تعبیر و تفسیر می‌کند دانش زیادی وجود ندارد. یکی از اشکال تغییر شناختی که توجه خاصی را به خود اختصاص داده، ‌بازاریابیشناختی است (اوکسنر و گراس، ۲۰۰۸؛ گراس و تامپسون، ۲۰۰۷). ‌بازاریابیبه معنای تفکر کردن راجع به محرک ها یا موقعیت های خاص به شیوه ای است که از شدت هیجان کاسته شود . این نوع تغییر شناختی شامل تغییر دادن موقعیت به گونه ای است که فشار هیجانی حاصل از آن تغییر کند (کمپل- سیلز و بارلو، ۲۰۰۷) .

۵- تعدیل پاسخ^[۹۸]

آخرین مرحله از فرایند تنظیم هیجان گراس، تعدیل پاسخ است. تعدیل پاسخ اشاره به راهبرد هایی دارد که برای جدا کردن هیجانی که در آن موقعیت احساس می شود، استفاده
می شود (مک لم،۱۳۹۰). این مرحله در مقایسه با دیگر راهبرد های تنظیم هیجان، در فرایند تولید هیجان، خیلی دیر رخ می‌دهد. یعنی بعد از اینکه تمایلات پاسخدهی کارشان را شروع کردند تعدیل پاسخ به تأثیر گذاری روی سیستم پاسخدهی جسمانی، تجربی و رفتاری به مستقیم ترین شکل ممکن اشاره دارد (گراس و تامپسون، ۲۰۰۷).

یکی از اشکال رایج تعدیل پاسخ، تنظیم کردن رفتار بیانی است (گراس، ریچاردس و جان^[۹۹]، ۲۰۰۶). شاید فرد با یک ارزیابی ‌به این نتیجه برسد که اگر احساسات واقعی اش را از دیگران مخفی کند بهتر است. به نظر می‌رسد کاستن از رفتار بیانی، اثرات پیچیده ای روی تجربه هیجانی دارد و حتی به جای کاستن از هیجان منفی، تجربه هیجان مثبت را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است منجر به افزایش فعالیت اعصاب سمپاتیک شود. کلاً به نظر می‌رسد زمانی افراد در تنظیم هیجان هایشان توانا تر هستند که بتوانند روش هایی برای بیان آن ها به طور سازگارانه و نه نا سازگارانه بیابند (تامپسون، ۱۹۹۴) .

بازداری علاوه بر اینکه یکی از راهبرد های اصلاح موقعیت است، از جمله راهبرد های تعدیل پاسخ هیجانی نیز به شمار می رود . اما به نظر می‌رسد تأثیر مثبتی در اداره ی هیجان های منفی نشان نداده و حتی پیامد های نا مطلوبی داشته است مانند افزایش فعالیت سمپاتیک (اعظمی، ۱۳۹۲).

چهار فرایند اول می‌تواند به عنوان تمرکز پیشایند^[۱۰۰] (پیشایند محور) و فرایند پنجم به عنوان تمرکز پاسخ^[۱۰۱] (پاسخ محور) در نظر گرفته شود (مک لم،۱۳۹۰). تنظیم هیجان متمرکز بر پیشایند شامل راهبرد هایی است که به تغییر یا اصلاح موقعیت های آشفته کننده می پردازد و باعث تغییر نوع قضاوت ‌در مورد فعال کننده ها و توجه به چیز دیگر می شود. این راهبرد ها از نظر استفاده «در ابتدا» قرار دارند. راهبرد های متمرکز بر پاسخ بعد از واکنش هیجانی فرد مورد استفاده قرار می‌گیرد، به صورتی که هیجان باید تنظیم شود و به سطح قابل کنترل بر گردد. افکار، رفتار، احساسات، همه این ها باید تحت کنترل در آیند (ریچاردس و گراس، ۲۰۰۰؛ به نقل از
مک لم، ۱۳۹۰).

تنظیم متمرکز بر پاسخ «در انتها» رخ می‌دهد و به صورت فرونشانی ابرازی توصیف می شود. این راهبرد ها برای «زدودن» هیجانات مفرط طراحی شده اند .مثال هایی از راهبرد های متمرکز بر پاسخ شامل پنهان کردن نا امیدی هنگامی که یک هدیه همان چیزی نیست که فرد آرزویش را داشت، پنهان کردن هیجان هنگام برنده شدن در بازی یا تنفس عمیق برای آرام کردن خود قبل از گام برداشتن برای ضربه زدن به توپ بیس بال می‌باشد. هدف، تغییر هیجان بعد از احساس آن است. اجتناب شناختی برای لحظه ای می‌تواند مفید باشد، چون این کار به فرد، فرصت شروع فرایند حل مشکل رامی دهد. اما اگر همین کار مؤثر نباشد و طولانی شود و احساس بدی به فرد بدهد، می‌تواند منفی باشد (ریچاردس و گراس، ۲۰۰۰؛ به نقل از مک لم، ۱۳۹۰).

۲-۲-۱-۷- انواع استراتژی‌های تنظیم هیجان از نظر گارنفسکی و همکاران(۲۰۰۲)

۱)سرزنش خود:

عبارت است است از خود را مسئول و مقصر دانستن در تجربیات تلخ، کسی که در وقایع پیش آمده به سرزنش خود می پردازد ‌به این معنی است که شخص به شدت گرفتار احساس گناه است. احساس گناه بالا ممکن است منجر به بیماری های روانی چون افسردگی باشد. گفته می شود
سبک های اسنادی در سرزنش خود دخیل هستند و با افسردگی و دیگر بیماری های روانی نیز مرتبط می‌باشند (گارنفسکی، کرایچ و اسپینهاون، ۲۰۰۲). سرزنش خود در سطح رفتاری با بازده مثبت در عملکرد همراه می شود (گارنفسکی، وان دن کومر^[۱۰۲] و همکاران، ۲۰۰۲ ).

۲) سرزنش دیگران:

عبارت است از نحوه ی تفکر مبتنی بر اینکه دیگران مسئول و مقصر اتفاق بدی که برای شما رخ داده هستند. مطالعات نشان داده‌اند که تمام نمونه هایی که تجارب منفی دارند شخص دیگری را در این رویداد مقصر می دانند و به سرزنش او می پردازند، چنانچه گفته می شود که سرزنش و مقصر دانستن دیگران با بهزیستی هیجانی ضعیف همراه می‌باشد(گارنفسکی، کرایچ و اسپینهاون، ۲۰۰۲) و در سطح عملکردی با مشکلات رفتاری همراه می شود. سرزنش خود و دیگران، سبک های اسنادی هر فردی هستند، طرز تفکر درونی، با ثبات و کلی بودن علیت تجارب و وقایع بخصوص وقایع منفی (گارنفسکی، وان دن کومر و همکاران، ۲۰۰۲).

۳)پذیرش شرایط: