۳-۶ جامعه آماری

جامعه مورد مطالعه در این تحقیق، کلیه شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. دلیل انتخاب شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران به عنوان شرکت‌های مورد آزمون، نظارت ارگان‌ها و سازمان‌های مهم اقتصادی مانند وزارت دارایی و بانک مرکزی بر این سازمان می‌باشد. علاوه بر آن، با توجه ‌به این‌که صورت‌های مالی شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران باید مورد تأیید حسابرسان معتمد سازمان بورس قرار بگیرند، ‌بنابرین‏ از قابلیت اتکای بیشتری برخوردارند. از طرف دیگر، به دلیل آن‌که شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار موظفند گزارش‌های مالی خود را به شکل یکنواخت ارائه کنند، ‌بنابرین‏ از قابلیت مقایسه‌پذیری بیشتری نیز برخوردارند. لذا مطلوب‌ترین نهاد برای استخراج اطلاعات مالی شرکت‌ها جهت به نتیجه رسیدن تحقیق، سازمان بورس اوراق بهادار تهران است.

۳-۷ نمونه آماری و روش نمونه گیری

از دیگر جنبه‌های مهم در استفاده از روش های آماری ، حجم نمونه مورد استهاده است که با افزایش حجم آن می توان درجه دقت و صحت استنتاجات آماری را بالا برد.

به دلیل عدم دسترسی کامل به اطلاعات مالی شرکت‌ها و به علت گستردگی حجم جامعه آماری و وجود برخی ناهماهنگی‌ها میان اعضای جامعه آماری، نمونه‌گیری بر اساس روش غربال‌گری و با در نظر گرفتن محدودیت‌های زیر صورت می‌گیرد:

1. 1. به لحاظ افزایش قابلیت مقایسه بین آن ها , سال مالی شرکت منتهی به پایان اسفند ماه باشد.

1. 1. تمامی اطلاعات مربوط به متغیر های انتخاب شده در این پژوهش برای سال های مورد نظر در دسترس باشد.

1. 1. طی سال‌های مذکور تغییر فعالیت یا تغییر سال مالی نداده باشد.

1. به منظور همگن شدن نمونه آماری در سال‌های مورد بررسی، قبل از سال۱۳۸۶در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده باشند و طی سالهای۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ از بورس اوراق بهادار نیز خارج نشده باشند.

بدین ترتیب از کل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ، تعداد ۸۵ شرکت انتخاب شدند.

از آن جا که هر شرکت در طی سال های ۸۶ تا ۹۲ دارای ۷ مجموعه اطلاعات مالی قابل استخراج در صورت های مالی و سایر گزارش های مربوطه است ، ‌بنابرین‏ تعداد مشاهدات کل سال/شرکت برابر با ۵۹۵ مورد می‌باشد.

۳-۸ روش های جمع‌ آوری اطلاعات و داده ها

در این پژوهش گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه‌ای و آرشیوی صورت خواهد گرفت. در واقع اطلاعات مورد استفاده به دو بخش طبقه‌بندی می‌شوند: بخش اول، اطلاعات مرتبط با مبانی و ادبیات پژوهش است که از کتب، مقالات معتبر، مجلات علمی-پژوهشی، پایان‌نامه‌های دانشجویی و سایت‌های معتبر گردآوری و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در بخش دوم نیز برای جمع‌ آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز جهت انجام تحقیق از سایت‌های رسمی سازمان بورس اوراق بهادار تهران (Irbourse.ir)، مدیریت توسعه و پژوهش مطالعات اسلامی سازمان بورس اوراق بهادار تهران (Rdis.ir) و سیستم جامع اطلاع رسانی ناشران- کدال (Codal.ir) و نرم افزار ره آورد نوین استفاده می‌شود .

داده های پژوهش حاضر با بهره گرفتن از رویکرد پس رویدادی (از طریق اطلاعات گذشته) جمع‌ آوری می‌شود. در واقع این تحقیق بر مبنای تجزیه و تحلیل اطلاعات و صورت‌های مالی گذشته شرکت‌ها انجام می‌شود.

به دلیل قابل اتکا بودن گزارش‌های مالی شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران، از این گزارش‌ها به عنوان اصلی‌ترین منبع اطلاعاتی جهت انجام پژوهش استفاده می‌شود. این گزارش‌ها شامل صورت‌های مالی اساسی شرکت‌های مورد آزمون است که از طریق سایت‌های اینترنتی سازمان بورس به نشانی www.rdis.ir و www.codal.ir و نرم افزار ره آورد نوین برای سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ دریافت و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. همچنین جهت آزمون فرضیه‌ها و در نهایت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم‌افزار Excel و نرم‌افزار آماری Eviews7 استفاده خواهد شد.

۳-۹ روش های مورد نظر برای تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیه

۳ – ۹ – ۱ . روش تحلیل داده ها

در این پژوهش با توجه به نوع داده ها و روش های تجزیه و تحلیل موجود ، از روش داده های ترکیبی استفاده می شود. زیرا به منظور بررسی راتباط بین سطوح فرصت های رشد و استفاده از ارزیابی عملکرد نسبی متغیرها از دو جنبه متفاوت مورد بررسی قرار می گیرند. از یک سو ، این متغیر ها در میان شرکت های مختلف و از سوی دیگر ، در دوره زمانی ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ آزمون می‌شوند.

۳ – ۹ – ۲ . چارچوب کلی مدل رگرسیون به روش داده های ترکیبی

داده های ترکیبی مجموعه ای از داده ها است که شامل چند مقطع و یک دوره زمانی می‌باشد. مقطع بیانگر شرکت ها و دوره زمانی بیانگر سال است. ‌بنابرین‏ متغیرها را به صورت نمایش می‌دهیم که مقطع ها شامل i = 1 , 2 , … , n و زمان شامل t = 1 , 2 , … , T می‌باشد. در این تحقیق چون می‌خواهیم ۸۵ شرکت را طی ۷ سال بررسی کنیم باید از روش داده های ترکیبی استفاده کنیم. روش داده های ترکیبی به صورت زیر است :

۳ – ۹ – ۳ . آزمون ریشه واحد ( مانایی ) در داده های ترکیبی

در اغلب مدل های اقتصاد سنجی که در دهه های اولیه رشد مورد استفاده قرار می گرفت ، بر فرض پایایی سری های زمانی استوار بود. اما به علت نا مانا بودن بیشتر متغیرهای اقتصادی ، برآورد الگو های اقتصاد سنجی در سری های زمانی به کمک این متغیر ها باعث بروز رگرسیون کاذب^[۸۳] می شود. پس از آن که نامانایی اکثرسری های زمانی آشکار شد ، به کار گیری متغیرها به انجام آزمون های مانایی منوط گردید. اما مبحث مانایی و هم جمعی متغیرها و آزمون های مربوط ، در حالتی که از داده های ترکیبی مقطعی-سری زمانی استفاده می شود ، با حالتی که داده ها به صورت سری زمانی است تفاوت عمده ای دارد. پارامترهای مربوط به متغیرهای هر مدل اعم از مستقل و وابسته باید در طول زمان در یک مدل رگرسیونی از نوع سری زمانی ثابت باشند که برای تعیین مانایی متغیرهای مدل از آزمون ریشه واحد^[۸۴] استفاده می شود. مانایی ( پایایی ) به دو صورت ضعیف و قوی وجود داردکه در ادبیات اقتصادسنجی بیشتر مفهوم ایستایی ضعیف مد نظر است. یک متغیر، زمانی دارای ایستایی ضعیف می‌باشد که دارای سه شرط زیر باشد ( عباسی نژاد ، ۱۳۸۰ ؛ هریس^[۸۵] ، ۱۹۹۵ ) :

۱٫ میانگین متغیر در طول زمان ثابت باشد و با تغییر زمان آغاز و پایان سری تغییر نکند.

۲٫ واریانس متغیر در طول زمان ثابت باشد و با تغییر زمان آغاز و پایان سری تغییر نکند.

۳٫ کوواریانس میان مقادیر متغیر در زمان‌های مختلف تنها تابعی از میزان فاصله زمانی بین مقادیر آن باشد و به زمان بستگی نداشته باشد.

۳- ۹ – ۴ . آزمون اثرات ثابت و متغیر مکانی

حال می‌خواهیم بداینم آیا مدل ما اثرات مکانی دارد. اگر دارد این اثر مکانی ما ثابت است یا تصادفی. حال به تشریح تفاوت اثرات ثابت و تصادفی می پردازیم. به عنوان مثال اگر مدل به شکل زیر باشد:

= اثرات مکانی

اثرات ثابت : اگر M_i مشاهده نشده باشد اما با x_i,t همبستگی داشته باشد، در این صورت برای هر گروه یک عرض از مبدأ خواهیم داشت که معادله آن عبارت است از :

اصطلاح ثابت ‌به این معنا است که در طول زمان تغییر نمی کند اما از یک گروه به گروه دیگر دچار تغییر می شود.