بانک ها اغلب با ریسک هایی از جمله ریسک بازار، اعتباری، عملیاتی و نقدینگی و .. مواجه هستند.. از سوی دیگر برای جلوگیری از ورشکستگی و ضرر و زیان بانک لازم است که ‌در مورد مدیریت ریسک های بانکی تصمیماتی اتخاذ شود که هر یک از تصمیمات در جهت مدیریت ریسک می‌تواند دارای تأثیری مثبت بانکی بر روی کارایی یک بانک باشد. (پناهیان و ابیاک ،۱۳۹۲،ش ۱۷)

‌به این منظور لازم است هر یک از بانک ها از کارایی شعب خود اطلاع داشته باشند. علل کارایی و ناکارایی شعب خود را بررسی کنند و با برنامه ریزی های مناسب به اصلاح و هدایت واحدهای ناکارا بپردازند. بدیهی است که با کاراتر شدن شعب ناکارا ، ضمن رسیدن ‌به این اهداف با کاهش بهای خدمات ارائه شده و جلوگیری از اتلاف منابع کمیاب می توان انتظار داشت که منافع ملی بیشتر تأمین شود و در سطح کلی یک بانک، زیان‌های ناشی از عدم کارایی هم به حداقل ممکن برسد و در مجموع سیستم بانکی کشور کاراتر شود. (حقیقت و نصیری ،۱۳۸۲)

با توجه به اهمیت این موضوع ‌در بانک لازم دانستیم که مدیریت ریسک و کارایی را در شعب بانک سپه استان گیلان بسنجیم و از تکنیک تحلیل پوششی داده ها ‌به این منظور بهره جستیم.

• 1. قلمرو تحقیق

۱-۳-۱-قلمرو مکانی تحقیق

جامعه آماری مورد مطالعه شعب بانک سپه استان گیلان شامل ۳۰ شعبه بانک سپه استان گیلان که در سال ۹۳ مشغول فعالیت بوده و اطلاعات لازم ‌در مورد ارزیابی عملکرد آن ها از تراز داخلی شعب و اطلاعات موجود در دوایر مدیریت شعب بانک سپه استان گیلان استفاده شده است.

۱-۳-۲-قلمرو زمانی تحقیق

با توجه به متغیرهای تحقیق اطلاعات مورد نیاز شعب بانک سپه استان گیلان مربوط به نیمه اول سال ۹۳ بوده که این اطلاعات در نیمه دوم سال ۹۳ جمع‌ آوری گردید.

۱-۳-۳-قلمرو موضوعی تحقیق

قلمرو موضوعی این تحقیق ارزیابی کارایی شعب بانک سپه استان گیلان با استفاده ‌از تکنیک تحلیل پوششی داده ها با وجود ریسک اعتباری در مراحل اجرای خدمات ارائه شده توسط شعب بانک می‌باشد.

• 1. اهداف تحقیق

۱-۴-۱- هدف اصلی:

تعیین میزان کارایی شعب بانک سپه استان گیلان با وجود ریسک اعتباری در فعالیت شعب

۱-۴-۲- اهداف جزئی:

۱-بررسی اثرریسک اعتباری بر کارایی شعب

۲-شناسایی علل کارآمدی شعب کارا با وجود ریسک

۳-شناسایی علل ناکارآمدی شعب ناکارا با وجود ریسک

۴-ارائه پیشنهادات جهت مدیریت وکنترل ریسک در رابطه با تسهیلات اعطایی و راه های بهبود عملکرد شعب

۱-۴-۳- اهداف کاربردی:

جامعۀ آماری انتخاب شده در این تحقیق شعب بانک سپه در استان گیلان می‌باشد.اما تمامی بانک ها از نتایج و یافته های این تحقیق می‌توانند بهره مند گردند.

• 1. سوالات تحقیق

۱-۵-۱-پرسش اصلی:

کارایی شعب بانک سپه استان گیلان باوجود ریسک و استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها چگونه است؟

۱-۵-۲-پرسش های فرعی:

۱-شعب بانک سپه استان گیلان از لحاظ کارایی در چه سطحی هستند؟

۲- کارایی شعب بانک سپه با وجود ریسک نسبت به یکدیگر چگونه است؟

۳- سطح کارایی کدامین شعب بانک سپه بدون احتساب ریسک و با احتساب ریسک بالاتر می‌باشد؟

۴- سطح کارایی کدامین شعب بانک سپه بدون احتساب ریسک و با احتساب ریسک پایین تر است؟

• 1. چهارچوب نظری تحقیق

چارچوب نظری بنیانی است که تمامی پژوهش برآن استوار است و روابط میان متغیرها را روشن می‌کند.درهنگام تصمیم گیری ‌در مورد تعیین داده ها یا ستانده های D M U ها به یک دیدگاه مفهومی از آنچه که به عنوان یک داده یا ستانده برای یک D M U مطرح است نیازمندیم.همچنین باید این اطلاعات به طور واقعی ‌در مورد همه D M U ها موجود باشد.مشخص کردن متغیرهای داده و ستانده یکی از اقدامات مهم در استفاده از DEA می‌باشد.انتخاب داده ها و ستانده های صحیح نقش مهمی در تفسیر،استفاده و قبول نتایج حاصل از DEA برای مدیران و سایر استفاده کنندگان دارد..شعب بانک‌ها واحدهای خدماتی محسوب می‌شوند که با بهره گرفتن از نیروی کار،تجهیزات و فضای کاری و سپرده های خود به اعطاء انواع مختلفی از تسهیلات با قبول ریسک مترتب برآن می پردازندوایجاد درآمد، هزینه های عملیاتی،هزینه های پرسنلی ، هزینه های ساختمان ،هزینه های دارایی ثابت و… را موجب می شود.در مدل D EA شبکه ای می توان به بررسی عملکرد زیر بخش ها علاوه بر بهینه سازی خروجی نهایی و ورودی اولیه اشاره نمود. این پژوهش با توجه به مطالعات نوراو همکاران۱۳۹۰ وکنت ماتئوس۲۰۱۳ از مدل DEA شبکه ای جهت بررسی عملکرد زیر بخش ها علاوه بر بهینه سازی خروجی نهایی و ورودی اولیه استفاده شده است .هزینه عملیات و دارایی های ثابت ورودی مرحله ۱ و خروجی این مرحله شامل هزینه کارمندان که با میزان سودپرداختی به ‌عنوان ورودی مستقل وارد مرحله ۲ می‌شوند که خروجی این مرحله مطالبات بوده و به ‌عنوان ورودی مرحله۳ با ورودی مستقل ریسک به مرحله بعدی وارد می‌شوند و ستاده شبکه شامل سود دریافتی ، کارمزد اخذ شده، سپرده و تسهیلات می‌باشند. نکته حائز اهمیت این است که با توجه به اینکه در مدل در پی افزایش خروجی شبکه سیستم هستیم لذا مطالبات معوق به عنوان یک شاخص ورودی محسوب می گرددشکل(۱-۱)



سود دریافتی

هزینه عملیات

کارمزد اخذشده

دارایی ثابت

هزینه

کارمندان

مطالبات

سپرده

تسهیلات

سودپرداختی

مدل مفهومی پژوهش

(نورا و همکاران،۱۳۹۰)

• 1. شرح واژه ها و اصطلاحات به کار رفته در تحقیق

ریسک اعتباری: ریسک اعتباری را تغییر در ارزش به واسطه تغییر های غیرمنتظره در کیفیت اعتباری تعریف کرده‌اند (دافی^۱ ،۲۰۰۳)در تعریف دیگر، ریسک اعتباری به خطری تعبیر شده که بر اساس آن ، وام گیرنده به پرداخت اصل و فرع وام یا بدهی خود طبق شرایط مندرج در قرارداد قادر نباشد. به عبارت دیگر مطابق این ریسک، بازپرداخت ها یا با تأخیر انجام شده یا اصلاً وصول نمی شوند. این امر باعث پدید آمدن مشکل هایی در گردش وجوه نقد بانک می شود (موسوی وموسویان،۱۳۸۹) .اثر ریسک اعتباری از راه محاسبه هزینه جایگزینی جریان های نقدی در صورت وقوع نکول طرف مقابل اندازه گیری می شود (جورین^۲،۲۰۰۳).

در این زمینه عوامل داخلی نظیر ضعف مدیریت اعتباری ، کنترل های داخلی ، پیگیری و نظارت و یا عوامل خارجی نظیر رکود اقتصادی ، بحران و … مؤثر می‌باشند. با توجه به فعالیت های اصلی و عملیاتی نهاد های پولی و اعتباری به دلیل محوریت ، حجم عملیات و به ویژه حساسیت آن مهمترین ریسک به شمار می رود.

کارایی: بیانگر میزان بهره وری یک سازمان از منابع خود در عرصه تولید به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان است (مهرگان، ۱۳۹۱)

ج: آیا بین دانشجویان مشروط و دانشجویان غیر مشروط از نظر نظر میزان استفاده از راهبردهای فراشناختی تفاوتی وجود دارد؟

د: آیا بین استفاده از راهبردهای شناختی با راهبردهای فراشناختی رابطه ای وجود دارد؟

ه: آیا بین استفاده از راهبردهای شناختی با میزان خودکارآمدی رابطه ای وجود دارد؟

و: آیا بین استفاده از راهبردهای فرا شناختی با میزان خودکارآمدی رابطه ای وجود دارد؟

۱-۶- فرضیه های پژوهش

۱-۶-۱- فرضیه ی اصلی

دانشجویان مشروط نسبت به دانشجویان غیر مشروط به طور معناداری میزان خودکارآمدی پایین تری دارند و از راهبردهای شناختی و فراشناختی به میزان کمتری استفاده می‌کنند.

۱-۶-۲- فرضیه های فرعی

الف: دانشجویان مشروط نسبت به دانشجویان غیر مشروط به طور معناداری از میزان خودکارآمدی کمتری برخوردارند.

ب: دانشجویان مشروط نسبت به دانشجویان غیر مشروط به طور معناداری از راهبردهای شناختی به میزان کمتری استفاده می‌کنند.

ج: دانشجویان مشروط نسبت به دانشجویان غیر مشروط به طور معناداری از راهبردهای فراشناختی به میزان کمتری استفاده می‌کنند.

د: بین استفاده از راهبردهای شناختی با راهبردهای فراشناختی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

ه: بین استفاده از راهبردهای شناختی با میزان خودکارآمدی رابطه ی مثبت و معنی داری وجود دارد.

و: بین استفاده از راهبردهای فراشناختی با میزان خودکارآمدی رابطه ی مثبت و معنی داری وجود دارد.

۱-۷- تعریف متغیرهای پژوهش

۱-۷-۱- خودکارآمدی

۱-۷-۱-۱-تعریف مفهومی

بندورا (۲۰۰۰ :۱۲) در چـارچوب رویکـرد شـناختی- اجتماعی خود، مفهوم خودکارآمدی را چنین تعریف ‌کرده‌است: «خودکارآمدی، توان سازنده ای است که به وسیله آن، مهارت های شناختی، اجتماعی، عاطفی و رفتاری انسان برای تحقق اهداف مختلف، به گونه ای اثربخش ساماندهی می شود».

۱-۷-۱-۲-تعریف عملیاتی

عبارت است از نمره‌ای که دانش‌جویان در پرسشنامه خودکارآمدی عمومی شرر^[۲] کسب می نمایند. در این آزمون افرادی که یک انحراف معیار بالاتر از میانگین کسب کنند، افرادی با خودکارآمدی بالا و کسانی که یک انحراف معیار پایین تر از میانگین کسب کنند، افراد با خودکارآمدی پایین محسوب می‌شوند.

۱-۷-۲- راهبردهای شناختی

۱-۷-۲-۱-تعریف مفهومی

آن دسته از راهبردهای یادگیری را گویند که فرد برای پردازش اطلاعات مورد استفاده قرار می‌دهد و عبارتند از: ۱ـ راهبردهای تکرار و مرور ویژه تکـالیف ساده و پیچیده ۲ـ راهبردهای بسط ویژه تکالیف ساده و پیچیده ۳ـ راهبردهای سازمان‌دهی ویژه تکالیف ساده و پیچیده (سیف، ۱۳۹۰).

۱-۷-۲-۲- تعریف عملیاتی

عبارت است از نمره‌ای که دانشجویان در پرسشنامه سنجش راهبردهای شناختی کسب می‌کنند.و هرچه دانشجویان در این پرسشنامه نمره بالاتری کسب کنند ‌به این معنی می‌باشد که از راهبردهای شناختی به میزان بالاتری استفاده می‌کنند.

۱-۷-۳-راهبردهای فراشناختی

۱-۷-۳-۱-تعریف مفهومی

راهبردهای فراشناختی آن دسته از راهبردهای یادگیری را گویند که نظارت بر راهبردهای شناختی را برعهده دارند و عبارتند از: دانش و کنترل خود و دانش و کنترل فرایند. دانش و کنترل خود شامل سه بخش: تعهد، نگرش و دقت است و دانش و کنترل فرایند نیز شامل سه بخش: طرح‌ریزی، ارزش سنجی و نظم بخشی می‌باشد (پرویز، ۱۳۸۴ :۱۲).

۱-۷-۳-۲-تعریف عملیاتی

راهبردهای فراشناختی عبارت است از نمره‌ای که دانشجویان در پرسشنامه سنجش راهبردهای فراشناختی کسب می‌کنند. و هرچه دانشجویان در این پرسشنامه نمره بالاتری کسب کنند ‌به این معنی می‌باشد که از راهبردهای شناختی به میزان بالاتری استفاده می‌کنند.

۱-۷-۴-مشروطی

۱-۷-۴-۱-تعریف مفهومی

مشروطی مفهومی است قراردادی که به کسب نمره میانگین کمتر از ۱۲ برای دروس اخذ شده در یک ترم تحصیلی برای دانشجویان دوره کارشناسی و کمتر از ۱۴ برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد اطلاق می‌گردد.

۱-۷-۴-۲-تعریف عملیاتی

کسب نمره معدل دروس ترمی کمتر از ۱۲ برای دانشجویان دوره کارشناسی و نمره معدل کمتر از ۱۴ برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد به منزله و ملاک مشروطی آن دانشجویان می‌باشد.

فصل دوم

پیشینه نظری و عملی پژوهش

۲-۱- مقدمه

فصل حاضر با عنوان مبانی نظری و عملی پژوهش حول مباحث نظری و عملی موضوع مورد پژوهش همچون تاریخچه نظری و عملی متغیرهای پژوهش در نظر اندیشمندان و پژوهشگران داخلی و خارجی می چرخد. دانشمندان و صاحب نظران مختلفی درباره متغیرهای مورد بحث نظر داده‌اند که به تفصیل آن ها را مورد بحث قرار می‌دهیم. همچنین پژوهش های مختلفی در ارتباط با آن متغیر ها در داخل و خارج کشور انجام گرفته است که در آن بین مطالعاتی که در حیطه پژوهش مورد بحث است، به عنوان پیشینه عملی پژوهش مورد بررسی قرار می‌گیرد.

۲-۲- خودکارآمدی

مفهوم خودکارآمدی که عامل اصلی درتئوری یادگیری اجتماعی است، ابتدا در بســتر روانشناسی اجتماعی از ســوی بندورا شکل گرفت (کوربانگلــو^[۳]، ۲۰۰۳ .( در نظریه بنــدورا منظور از خودکارآمدی، احساس های شایســتگی، کفایت و قابلیت شخص در کنار آمدن با زندگی اســت. همچنین بندورا خودکارآمدی را بر میزان ادراک ما از درجــه کنترلی که بر زندگیمان داریم، تعریف می‌کند ) هوشمند جا، جوانمرد و مرعشی،۱۳۹۳ .(

بنــدورا (۲۰۰۱) همچنین خودکارآمدی را به ‏عنوان ایمان به توانایی‌های یک فرد برای ســازماندهی کردن و عملی کردن مســیرهای عملی مورد نیاز در مدیریت شرایط آینده، و اینکه مردم چگونه فکر می‌کنند، احســاس می‌کنند و خودشان را برمی انگیزانند و عمــل می‌کنند، تعریــف کرده اســت (نقل از سلیمانی و هویدا، ۱۳۹۲).

به نظر بندورا (۱۹۹۷) سطح انگیزش، شرایط عاطفی ‌و عملکردهای اشخاص ‌بر اساس آنچه که آنان باور دارند، شکل می‌گیرد تا ‌بر اساس آنچه واقعا درســت است. سازه خودکارآمدی بر باورهای افراد ‌در مورد قابلیت های خودشــان برای اعمال کنترل به سطح عملکردشان و به رویدادهایی که زندگی آن ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مربوط است.

مطابــق نظر بندورا، خودکارآمدی یک فــرد مبتنی بر چهار منبع اطلاعاتی مهم اســت: تجربیات ماهرانه^[۴] یا موفقیت آمیز، (تجربه های قبلی، موفقیت و شکست) تجربیات الگوبرداری^[۵] ‌در مورد مشاهده‏ی عملکردها، موفقیت ها و شکســت های دیگــران، ترغیب اجتماعی^[۶] )ترغیب کلامی از همنوعان، همکاران وخویشــاوندان) و حالت های عاطفی و فیزیولوژیکی^[۷] که افراد براســاس آنهــا توانایی، نیرو و آســیب پذیری خود نســبت به عملکرد نادرست خود را مورد قضاوت قرار می‌دهند (نقل از سلیمانی و هویدا، ۱۳۹۲).

تجربیات ماهرانه یا موفقیت آمیز: این منبع اشــاره به مهارت حقیقی فــرد از یک کار خاص مربوط است. تجربیات گذشته‏ی فرد مجموعه‏ کلی تجربیاتی را ایجاد می‌کند که به شرایط جدید منتقل می شــود. حس خودکارآمدی زمانی که فرد قادر است برموانع چالش برانگیز با پشــتکار فائق آید، پیشــرفت می‌کند. تجربه هایی که اطمینان فرد به توانایی هایش را مهیا می‌سازد و به فرد اجازه می‌دهد که مشــکلات و شکست ها را بدون از دســت دادن اعتماد به نفس تحمل کند (پیلی و ویلیامز^[۸]،۲۰۰۴).

الف: در صورتی که مجموع نمرات بین ۱۶تا ۲۰ باشد، در مرحله رشد قرار دارد.

ب: در صورتی که مجموع نمرات بین ۹تا ۱۵ باشد، در مرحله بلوغ قرار دارد.

ج: در صورتی که مجموع نمرات بین ۴تا ۸ باشد، در مرحله افول قرار دارد.

تعریف مفهومی و عملیاتی چهار متغییر رشد فروش،نسبت سود تقسیمی، مخارج سرمایه ای ،و سن شرکت به صورت زیر است:

رشد فروش: نشان دهنده درصد تغییرات در فروش واحد اقتصادی می‌باشد که به روش زیر محاسبه می شود.

نسبت سود تقسیمی: که نشان دهنده این است که واحد اقتصادی چند درصد از سود حاصل شده خود را در میان سهام‌داران توزیع ‌کرده‌است.و به روش زیر محاسبه می شود:

مخارج سرمایه ای: مخارجی هستند که از تحمل آن ها به دنبال کسب منافع آتی بلند مدت یا منافع آتی حداقل برای یک دوره مالی دیگر هستیم و به روش زیر محاسبه می شود:

=(اضافات(کاهش) دارایی های ثابت طی دوره/ارزش بازار شرکت)*۱۰۰

=درآمد فروش

=سود تقسیمی هر سهم

=سود هر سهم

AGE=تفاوت سال tو سال تأسيس شرکت

و در نهایت برای مقایسه محافظه کاری در هر کدام از مراحل عمر شرکت از آماره t استفاده می شود.

۱-۱۰ خلاصه فصل:

ما در این فصل ابتدا به بیان مسئله پرداختیم و در گام بعد اهداف و ضرورت های انجام تحقیق را بیان کردیم و در گام سوم جامعه آماری و نمونه آماری را معرفی کرده و بعد به بیان روش تحقیق و بیان مدل و تعریف متغییر ها پرداخته و در آخر به شرح نحوه تفکیک شرکت ها پرداختیم. و اما در فصل بعد به طور کامل به تعریف مفهومی محافظه کاری و فواید و معایب آن می پردازیم انواع محافظه کاری را بیان کرده، دیدگاه های آن را شرح داده و بعد به شرح مراحل مختلف چرخه عمر شرکت ها می پردازیم و در مرحله آخر پیشینه های تحقیق را اعم از داخلی و خارجی بیان می داریم.

فصل دوم

ادبیات تحقیق

۲-۱ مقدمه

محافظه کاری ریشه در قرون وسطی دارد. در آن زمان صاحبان املاک اداره اموال خود را به مباشران می سپردند. مباشر هم می‌دانست اگر محافظه کاری پیشه کند. و افزایش ارزش دارایی ها را پیش‌بینی نکند، خود را در برابر مسئولیتی که به او واگدار شده، بیمه ‌کرده‌است، زیرا اگر افزایش ها به واقعیت نمی پیوست، مالک ممکن بود مباشر را مقصر پندارد. در اواخر قرن نوزدهم در انگلستان، در دعاوی که پس از ورشکستگی شرکت ها از سوی سرمایه گذاران مطرح می شد غالباً حسابرسان به عنوان خوانده به دادگاه ها کشانده می شدند. از آن پس حسابرسان دریافتند که بر مبنای صورت های مالی محافظه کارانه، هرگز دعوایی علیه آن ها اقامه نمی شود و فقط بیش از واقع نشان دادن سود و دارایی ها است که موجب چنین امری می شود. در آمریکا نیز بانکداران، منتقدترین استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری و خواستار استفاده از رویکرد محافظه کارانه بودند. همچنین سقوط بازار سهام در سال ۱۹۲۹ تمایل به محافظه کاری حسابداران را استحکام بخشید. این موضوع که آیا حسابداری به سمت محافظه کاری بیشتر حرکت می‌کند ،برای سرمایه گذاران ، دانشگاهیان ، مراجع قانون گذاری، با اهمیت است. و ما در این پژوهش به دنبال این مطلب هستیم که آیا محافظه کاری در هر شرکت با عبور از مراحل گوناگون چرخه عمر دستخوش تغییرات می شود ؟

۲-۲ مفهوم محافظه ­کاری

محافظه ­کاری به طور سنتی با ضرب المثل «هیچ سودی شناسایی نکنید، اما همه ­ی زیان ­ها را شناسایی کنید » بیان شده است (رضازاده و آزاد به نقل از بلیاس۱۹۲۴). علی­رغم فقدان تعریف جامعی از محافظه ­کاری، در ادبیات حسابداری، دو ویژگی مهم محافظه ­کاری مورد بررسی قرار گرفته است. نخست، وجود جانبداری در ارائه­ کمتر از واقع ارزش دفتری نسبت به ارزش بازارِ آن که توسط اهلسون (۱۹۹۵) عنوان شده است. دوم، تمایل به تسریع در شناسایی زیان­ها و به تعویق انداختن شناسایی سود­ها که توسط باسو (۱۹۹۷) بیان شده است. واتس (۲۰۰۳) بیان کرد که محافظه کاری تاییدپذیری متفاوت مورد نیاز برای شناسایی سودها در مقابل زیان­ها ‌می‌باشد. در بیانیه مفاهیم حسابداری شماره ی دو نیز برای تشریح محافظه ­کاری چنین آمده است:“… اگر دو برآورد از یک مبلغ دریافتنی یا پرداختنی آتی وجود داشته باشد و احتمال وقوع هر دو یکسان نباشد؛ محافظه ­کاری استفاده از ‌برآوردی الأمثلهرا دیکته می­ کند که کمتر خوشبینانه است”(هیات استاندارد های حسابداری مالی، ۱۹۸۰ ).

باسو (۱۹۹۷) محافظه کاری را گرایش حسابداری به الزام درجه­ بالاتری از تأیید­پذیری برای شناسایی اخبار خوب در مقایسه با میزان تائیدپذیری لازم برای شناسایی اخبار بد تعریف ‌کرده‌است. که این موضوع منجر به کم­نمایی سود و در نتیجه دارایی­ ها می­ شود. کمیته فنی سازمان حسابرسی ایران(۱۳۸۶) بیان می­ کند که تهیه کنندگان صورت­های مالی با ابهاماتی که به گونه ­ای اجتناب­ناپذیر بر بسیاری از رویداها و شرایط سایه افکنده است، برخورد ‌می‌کنند. نمونه این ابهامات شامل قابلیت وصول مطالبات، عمرمفید احتمالی دارایی­ های ثابت و تعداد و میزان ادعاهای مربوط به ضمانت کالای فروش رفته ‌می‌باشد. چنین مواردی با رعایت احتیاط در صورت­های مالی و همراه با افشای ماهیت و میزان آن ها بررسی می­ شود. «احتیاط عبارت است از کاربرد درجه­ای از مراقبت که در اِعمال قضاوت برای برآوردهای حسابداری در شرایط ابهام مورد نیاز است، به گونه ­ای که درآمدها یا داراییها بیشتر از واقع و هزینه­ ها یا بدهی­ها کمتر از واقع نشان داده نشوند.» در واقع محافظه کاری را ‌می‌توان محصول ابهام دانست. هرگاه حسابداران با ابهام روبرو شوند، محافظه کاری را به کار می‌برند. از نظر این کمیته، اعمال احتیاط نباید منجر به ایجاد اندوخته­های پنهانی یا ذخایر غیر ضروری گردد یا داراییها و درآمدها را عمداً کمتر از واقع و بدهی­ها و هزینه­ ها را عمداً بیشتر از واقع نشان دهد، زیرا این امر موجب نقض بی­طرفی می­ شود. از دیدگاه تهیه کنندگان صورت های مالی، محافظه ­کاری کوششی است برای انتخاب روشی از روش های پذیرفته شده حسابداری که به یکی از موارد زیر منتج شود (شباهنگ، ۱۳۸۷ : ۵۴):

1. 1. شناخت کندتر درآمدها،

1. 1. شناخت سریعتر هزینه ها،

1. 1. ارزشیابی کمتر دارایی ها و

1. ارزشیابی بیشتر بدهی ها.

استفاده محدود از برجسته ساختن و خط کشیدن ‌به این علت مورد تأکید اکثر صاحب‌نظران است که خط کشیدن زیر اکثر مطالب و یا برجسته ساختن بیشتر قسمت‌های یک متن موجب می‌شود تمام این مطالب از لحاظ درجه اهمیت یکسان فرض شوند در حالی که هدف از این راهبرد متمایز ساختن نکات مهم است. برجسته ساختن و خط کشیدن بیشتر مطالب، نکات مهم و کم اهمیت را هم سطح می‌سازد (سیف، ۱۳۹۰).

۲ـ۳ـ۱ـ۲ ـ راهبرد بسط و گسترش معنایی

گرچه راهبردهای تکرار و مرور یادگیرندگان را در انتخاب و کسب اطلاعات و دانش‌های مورد نیاز کمک می‌کنند، اما این ها به تنهایی برای یادگیری مطالب، بویژه موضوعات معنی‌دار، کافی نیستند، دمبو (۱۹۹۴) در این باره گفته است: «راهبردهای تکرار و مرور نقش زیادی در یادگیری ایفا نمی‌کنند. آن ها بر توجه و رمزگردانی اطلاعات در نظام خبرپردازی کمک می‌کنند اما یادگیرنده را در ساختن معنا از اطلاعات و ربط‌دادن اطلاعات جدید با آنچه قبلاً آموخته شده یاری نمی‌دهند. به همین علت است که راهبردهای تکرار و مرور برای انتقال درست اطلاعات به حافظه درازمدت کافی نیست» (نقل از مصرآبادی، ۱۳۸۰).

‌بنابرین‏ یادگیرندگان به راهبردهای دیگری بجز تکرار و مرور نیاز دارند تا آنان را در ربط دادن اطلاعات تازه با اطلاعات قبلاً آموخته شده یاری دهند. راهبرد بسط یا گسترش معنایی ‌به این منظور به کار می رود.

گسترش معنایی عبارت است از ایجاد ارتباط ذهنی بین مطالبی که باید آموخته شود با دانش موجود، یا افزایش درک و فهم به وسیله تغییر شیوه نگرشی به مطالب در ارتباط با دیگر مواد. به گفته وار و داوینگ^[۲۰] (۱۹۹۵) راهبردهای بسط یا تفسیری راهبردهایی هستند که با خلق پیوندهایی، به مطالب حفظ کردنی معنا می‌بخشند. بسط دهی غالباً به صورت خود به خودی انجام می‌گیرد و هنگامی که با مطلبی درباره یک موضوع مواجه می‌شویم بلافاصله دانش قبلی‌مان یا طرحواره آن موضوع در ذهن ما فعال می‌شود.

ولفولک^[۲۱] (۱۹۹۵) می‌گوید، مطالبی که بسط داده می‌شوند، در یادگیری اولیه سریعتر آموخته می‌شوند و دیرتر فراموش می‌شوند و نیز از آنجا که بسط موجب ارتباط‌هایی بین دانش جدید با دانش موجود می‌شود و با قطعه‌های زیادی از اطلاعات قبلی ارتباط و پیوند پیدا می‌کند، هنگام تلاش برای یادآوری، کلیدهای زیادی برای بازیابی در اختیار فرد قرار می‌دهد و لذا گسترش معنایی در تسهیل بازیابی مطالب نیز مؤثر است (مک کرمیک^[۲۲]، ۲۰۰۳).

راهبردهای بسط، اطلاعاتی ‌در مورد مجموعه‌ای از ارتباط‌هایی که از لحاظ بیرونی تعریف شده‌اند، ارائه می‌دهند. امکان اینکه بین بسط پیچیده و ساده تمایز قائل شویم وجود دارد. بسط ساده ‌در مورد موضوعات ساده به کار می‌رود و ارتباط‌هایی را بین اجزاء در موضوعات یادگیری برقرار می‌کند. بسط پیچیده که ‌در مورد موضوعات پیچیده به کار می‌رود ارتباطی را بین اطلاعات موجود در موضوعات و دانش قبلی برقرار می‌کند ( جانسن^[۲۳]، ۲۰۰۲).

روش‌ها و تاکتیک‌های بسط و گسترش معنایی که هم برای تکالیف ساده و هم برای تکالیف پیچیده به کار می‌رود نیز خود دارای روش ها و تاکتیک های مختلفی می‌باشد:

الف) روش ها و تاکتیک‌های بسط و گسترش معنایی ویژه تکالیف ساده و پایه:

۱ ـ استفاده از واسطه‌ها: یکی از راه‌های تبدیل مطالب غیرمعنی‌دار به مطالب معنی‌دار استفاده از واسطه یا میانجی‌هاست. از طریق واسطه‌ می‌توان بین مطالب و مواد غیر مرتبط، روابط معنی‌دار برقرار کرد. پژوهش‌های مربوط به یادگیری جفت‌های متداعی اثربخشی واسطه را به اثبات رسانیده است. در این نوع پژوهش به آزمودنی جفت‌های کلماتی مانند شانه ـ لیوان، پا ـ صندلی و چکش ـ ساعت داده می‌شود. به کلمات اول جفت‌ها محرک، و به دومین کلمات آن ها پاسخ می‌گویند. آزمودنی باید با دیدن یا شنیدن کلمه اول (محرک)، به آن پاسخ بدهند (کلمه دوم را به یادآورد). در این نوع یادگیری برای معنی‌دار کردن جفت‌های کلمات، از طریق واسطه‌های ذهنی بین دو کلمه ارتباط برقرار می‌شود، مثلاً «شانه در لیوان است» یا «او پایش را بر روی صندلی گذاشت» (سیف، ۱۳۹۰).

۲ـ تصویرسازی ذهنی : منظور از تصویرسازی ذهنی یعنی برقراری ارتباط معنی‌دار بین مطالب از طریق ایجاد یک رابطه ذهنی بین آن ها است. واینساین و هیوم (۱۹۹۸) مثال زیر را برای آن ذکر کرده‌اند؛

«اگر بخواهید به خاطر بسپارید که گوجه فرنگی از میوه‌جات است، می‌توانید یک تصویر ذهنی برای خود بسازید، مثلاً یک ظرف پر از میوه های مختلف که گوجه‌فرنگی نیز در میان آن ها است. یا اینکه مجسم کنید مشغول خوردن از داخل یک ظرف میوه هستید که در میان آن ها گوجه فرهنگی نیز دیده می‌شود. این کار به شما کمک خواهد کرد تا به آنچه قصد یادگیریش را دارید معنی بدهید و آن را با اطلاعات قبلاً آموخته شده خود مربوط بسازید.» (نقل از سیف، ۱۳۹۰).

معمولاً اگر اطلاعات با بهره گرفتن از تصور کردن یا تصویر ذهنی حتی تصاویر غیرواقعی و عجیب و غریب همراه باشند بخوبی به حافظه سپرده می‌شوند و به راحتی هم یادآوری می‌شوند. شواهد حاکی از این است که کار کرد مربوط به توانایی رمزگردانی کلامی و بصری به طور جداگانه در دو ‌نیم‌کره مغز صورت می‌گیرد. گفتار عمدتاًً در ‌نیم‌کره چپ و تصویرسازی در ‌نیم‌کره راست مغز انسان سازمان داده می‌شوند. پس یک دستگاه دوگانه برای بازنمایی اطلاعات در مغز عمل می‌کند. دستگاه تصویرسازی ذهنی در پردازش اطلاعات عینی و فضایی بهتر عمل می‌کند و دستگاه کلامی در پردازش اطلاعات انتزاعی و زنجیره‌ای بهتر عمل می‌کند. این دو دستگاه کاملاً به هم مرتبط هستند و اگر بتوانیم مطالب کلامی را به صورت‌های تصویری و صورت‌های تصویری را به عنوان‌های کلامی پیوند دهیم، معمولاً بهتر می‌توانیم اطلاعات را بازیابی کنیم.

استفاده از واژه های عینی و محسوس به تصویرسازی ذهنی کمک می‌کند. پاویو^[۲۴] (۱۹۶۹) ‌به این فرضیه را مطرح ساخت که واژه هایی چون اسب و خانه هم رمزهای ادراکی و هم رمزهای کلامی تولید می‌کند از این رو یادگیری واژه های عینی و اسم‌های ذات ساده‌تر است (نقل از مصرآبادی ۱۳۸۰).

۳ـ روش مکان‌ها: یکی دیگر از راه‌های بسط معنایی روش مکان‌ها نام دارد. روش مکان‌ها یک روش قدیمی برای حفظ کردن اطلاعات است. یادگیرنده هنگام یادگیری و یادآوری مطالب، مکان اشیاء را در ذهن خود مجسم می‌کند. برای استفاده از این روش، یادگیرنده ابتدا به ترتیب، موقعیت یا مکان اشیاء را می‌آموزد؛ یعنی نقشه آن ها را به خاطر می‌سپارد، و به هنگام یادآوری، با طی این مراحل ذهنی به ترتیب آن ها را به یاد می‌آورد (سیف، ۱۳۹۰).

پژوهش‌هایی که ‌در مورد روش مکان‌ها انجام گرفته نشان می‌دهد که این روش در به خاطر سپاری گستره وسیعی از اطلاعات مفید است. تصویر ذهنی و روش مکان‌ها به دو دلیل اثربخش هستند: اول این که آن ها فراگیران را به سازمان‌دهی اطلاعات جدید وا می‌دارند. دوم این که آن ها را به گسترش ذهنی اطلاعات جدید تشویق می‌کنند.

ویژگی دیگر افرادی که از سبک مقابله کارآمد مسئله مدار استفاده می‌کنند، سطح تنش پایین است (پیرلین و اسکالر،۱۹۸۷) پایین بودن سطح تنش هیجانی باعث می شود که فرد در سایه آرامش روانی بهتر بتواند از مهارت های شناختی و پویایی برای مقابله با مشکل استفاده کند و در نتیجه به رضایت بیشتری دست یابد . از طرف دیگر انکار و انفعال دو ویژگی کسانی است که از سبک مقابله ناکارآمد هیجان مداری استفاده می‌کنند (پیرلین و اسکالر،۱۹۸۷) انکار موقعیت استرس زا به رفتار اجتنابی و انفعال در مقابله با موقعیت استرس زا و ناتوانی در به کارگیری توانمندی ها ی بالقوه و ابتکار عمل فرد منجر می شود . با این سبک مقابله مشکل پیش آمده لاینحل می ماند و در نتیجه نارضایتی افزایش می‌یابد . ویژگی های انکار و انفعال و پیامدهای آن ها در مقابله ناکارآمد هیجانی با موقعیت استرس زا از طریق کاهش اعتماد به نفس فرد نیز بر مشکلات و نارضایتی ها می افزاید( غضنفری و قدم پور،۱۳۸۷).

مسئله روابط فرازناشویی طی چند سال اخیر به یکی از معضلات اجتماعی تبدیل شده است. معضلی که در اغلب موارد مخفی مانده و گاهی افشای آن باعث ارتکاب یک جنایت می شود.

دکتر لیلا بهنام – روانشناس بالینی- در این باره می‌گوید: نتایج تحقیقی که در ۱۵ استان کشور انجام شده نشان می‌دهد خیانت علت ۶۷ درصد قتل مردان از سوی همسرانشان بوده است. ۳۳ درصد مردان هم با واکنش در برابر خشونت، حمله ناگهانی و تهدید از سوی همسر خود مواجه بوده‌اند. تاثیری که به وسیله خیانت به وجود می‌آید به طور چشمگیری روابط را ویران می‌سازد. تاثیر خیانت بر هر دو زوج احساس گناه، بی‌وفایی، از بین رفتن اعتماد، از دست دادن هویت، خشم، استرس و بی‌قراری است.
به گفته معاون توانبخشی سازمان دفاع از قربانیان خشونت، فهم دلایل روابط فرا زناشویی و فاکتورهای تاثیرگذار در آن اهمیت شاخصی در پیشگیری از وقوع و شیوع آن در جامعه دارد. عوامل متعدد فردی- شخصیتی، اجتماعی- ارتباطی و خانوادگی در بروز روابط فرا زناشویی سهم دارد(دانشگاه نیوز، اینترنت www.daneshgahnews.com ).

و از آنجا که خیانت یک شبه اتفاق نمی افتد بلکه طی مراحل و فرایندهای روی می‌دهد که شناخت آن ها می‌تواند به پیشگیری و درمان بی وفایی کمک کند (خدمتگذار،۱۳۸۷) ، به نظر می‌رسد که بررسی و تحقیق در این حوزه یکی از ملزومات جامعه امروز باشد.

لذا هدف از پژوهش حاضر بررسی نظامهای مغزی / رفتاری ، باورهای فراشناختی ‌و راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به خیانت زناشویی می‌باشد.

۱-۳اهداف تحقیق:

هدف اصلی این مطالعه، بررسی نظامهای مغزی / رفتاری، باورهای فراشناختی و راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به خیانت می‌باشد.

هدف مهم از توصیف این محدودیت ها و نواقص تهیه ‌نیم‌رخی از بررسی های لازم در مشاوره های پیش از ازدواج و مشاوره های زوج درمانی می‌باشد.

هدف از آگاهی از میزان فعالیت‌های مغزی/ رفتاری و همچنین شناختن باورهای شناختی و راهبردهای مقابله ای در افراد مبتلا به خیانت زناشویی تهیه مقدمه ای نظری برای آموزش و تقویت کارکردهای مختل در این افراد برای مستحکم تر کردن نظام خانواده می‌باشد.

۱-۴ فرضیه‌ها ی تحقیق:

فعالیت سیستم مغزی /رفتاری BAS در افراد مبتلا به خیانت زناشویی به طور معناداری بیشتر از فعالیت سیستم BIS می‌باشد.

مبتلایان به خیانت زناشویی بیشتر از راهبردهای مقابله ای مسئله مدار استفاده می‌کنند.

مبتلایان به خیانت زناشویی کمتر از راهبردهای مقابله ای هیجان مدار استفاده می‌کنند.

مبتلایان به خیانت زناشویی خود آگاهی شناختی بالایی دارند.

مبتلایان به خیانت زناشویی کمتر کارآمدی شناختی پایینی دارند.

۱-۵تعاریف مفهومی

خیانت زناشویی:

خیانت شامل برقراری ارتباط جنسی یا عاطفی یک فرد متأهل با جنس مخالف، خارج از چارچوب خانواده (غیر از همسر) است (کاوه،۱۳۸۳) که بدون آگاهی و رضایت همسر صورت می‌گیرد (ویتی^[۴۰]،۲۰۰۳).

نظامهای مغزی/رفتاری:

مطابق با نظریه شخصیتی گری، سه سیستم جداگانه اما در تعامل با هم- در مغز پستانداران وجود دارد که رفتارهای هیجانی را کنترل می‌کنند (پاسکالیس^[۴۱] و همکاران،۲۰۰۵). همچنین غلبه و فعالیت هر یک از این سیستم ها در فرد، منجر به حالت های هیجانی متفاوت، چون اضطراب، زودانگیختگی و ترس می‌گردد و شیوه های رویارویی و واکنش های رفتاری متفاوت را بر می انگیزد (گری، ۱۹۹۴).

این سیستم ها عبارتند از:

سیستم فعال ساز رفتاری (BAS) :

از خرده سیستم های نظریه شخصیت زیستی- عصبی گری است و به عنوان سیستم اشتیاقی که زیر بنای رفتار نزدیکی در پاسخ به نشانه های شرطی و غیر شرطی پاداش در نظر گرفته می شود (کر^[۴۲]،۲۰۰۸).

سیستم بازداری رفتاری (BIS) :

از خرده سیستم های نظریه گری است که تعارضات بین اهداف رقابتی (برای مثال، تعارض، اجتناب و نزدیکی) را با رفتار بازداری،افزایش برانگیختگی و ارزیابی خطر حل می‌کند (گری و مک ناقتون^[۴۳]، ۲۰۰۰).

مقابله :

پیرلین و اسکالر^[۴۴] (۱۹۸۷، به نقل از سلامت،۱۳۸۰)مقابله را رفتارهای آشکار و نهانی می دانند که هدفشان جلوگیری از در هم شکستن فرد از طریق درک خواسته ها و شناخت موقعیت های فشار زا می‌باشد. آن ها ذکر می‌کنند که یکی از کمترین کارکردهای مقابله خصوصیت محافظت کنندگی آن می‌باشد و برای آن، دو کنش اصلی بر می شمارند که عبارتند از:

مقابله مسئله مدار:

مقابله مسئله مدار تلاشی است برای تغییر یا مدیریت کردن موقعیت های پر استرس یا فعالیت های مستقیم روی محیط به منظور تغییر یا اصلاح شرایطی که تهدید آمیز تلقی شده است. این روش مقابله در موقعیت هایی بروز می‌کند که شخص احساس کند می‌تواند موقعیت را کنترل کرده یا تغییر دهد. دو جنبه از مقابله متمرکز بر مسئله شامل تفسیر مجدد و رشد ومقابله فعال است (کارور و دیگران به نقل از لین^[۴۵] و اورسوند^[۴۶]، گاستر^[۴۷] و کوهن^[۴۸]،۲۰۱۱).

مقابله هیجان مدار:

مقابه هیجان مدار، راهبردهایی مانند خود اشتغالی ذهنی یا پریشانی حواس، خیالپردازی یا دیگر فعالیت‌های آگاهانه برای تحت تاثیر قرار دادن مقررات است (اندلر و پارکر، ۱۹۹۰،به نقل از واندرلیچ و واندروال^[۴۹]،۲۰۱۰).

باورهای فراشناختی:

باورهای فراشناختی، اطلاعاتی است که افراد درباره حالت های روانی خود و راهبردهای مقابله ای خود دارند (ولز،۲۰۰۰).

• 1. تعاریف عملیاتی:

سیستم فعال ساز رفتاری:

افرادی که در پرسشنامه شخصیت گری –ویلسون نمراتشان: ZBAS و ZBISباشد در گروه افراد با سیستم فعال ساز رفتاری بالا و افرادی که در این پرسشنامه، نمراتشان به صورت و باشد در گروه افراد با سیستم فعال ساز رفتاری پایین قرار می گیرند.

سیستم بازداری رفتاری:

افرادی که در پرسشنامه شخصیتی گری-ویلسون نمراتشان به صورت و باشد در گروه افراد با سیستم بازداری رفتاری بالا و افرادی که در این پرسشنامه نمراتشان به صورت و باشد در گروه افراد با سیستم بازداری رفتاری پایین قرار می گیرند.

باورهای فراشناختی: