به کسانی که شیشه را برای رابطه جنسی مصرف می‌کنند باید، رفتارهای جنسی غیروابسته به مصرف شیشه آموخته شود(راوسون، هابر، ابرت، شاپ تاو و لینگ^[۸۱]، ۲۰۰۲).

پیشینه پژوهش

پیشینه داخلی پژوهش

در ایران نیز مدتی است که توجه به رفتارهای پر خطر در نوجوانان و راه های مقابله با آن ها آغاز شده است. به عنوان مثال برنامه آموزشی مهارت‌های زندگی در مقطع راهنمایی از سال ۸۱ در برخی مدارس به اجرا درآمده، به همین منظور طراحی شده است. مسؤلان مربوطه اظهار می دارند که این طرح شامل آموزش های پیشگیرانه در چهار مورد دخانیات، اعتیاد، ایدز و خشونت است که در قالب آموزش مهارت‌های ارتباطی توانایی تصمیم گیری، توانایی تفکر خلاق، مهارت خودشناسی و توانایی مقابله با هیجان‌ها و تنش و … ارائه می‌گردد. این برنامه در سال ۸۱ در هزار کلاس به اجرا در آمد و پس از ارزشیابی، در سال ۸۲ این تعداد به حدود ۲۰۰۰ کلاس رسید و در سال ۸۳ این میزان به ۶۰۰۰ کلاس افزایش یافت(سلیمانی نیا، ۱۳۸۶).

در ایران مطالعات کمی در زمینه کاهش رفتارهای پرخطرجنسی انجام گرفته است. در پژوهشی تأثیر متادون در کاهش رفتارهای پر خطر معتادان بررسی شده است که نتایج نشان­دهنده تغییر معنادار در رفتارهای آن ها قبل و بعد مداخله بوده است(مرسلی،۱۳۸۷). در پژوهش حیدری، میراحمدی زاده، کشتکاران، اعتمادی و لطفی(۱۳۹۰) که با هدف بررسی تغییرات رفتارهای جنسی محافظت نشده و استفاده از سرنگ مشترک در معتادان مراجع کننده به مراکز درمان نگهدارنده متادون انجام گرفته است، نتایج نشان دهنده کاهش معنی­دار تزریق­های مشترک و رفتارهای جنسی محافظت نشده ‌می‌باشد که البته این تغییرات در رفتارهای جنسی محافظت نشده کمتر بوده است. در بررسی بیان زاده، بوالهری، عاطف وحید، نوری قاسم آبادی، ربابه و همکاران(۱۳۸۶) با هدف بررسی نقش مداخلات دارویی و روانشناختی معمول در کاهش آسیب ناشی از مصرف مواد در معتادان زندانی انجام شده است، نشان داده شده است که این درمان­ها در کاهش تزریق مشترک، تزریق با وسایل غیر استریل تأثیر معنادار داشته است اما در زمینه کاهش رفتارهای پرخطر جنسی در قبل و بعد مداخله در گروها هیچگونه تفاوتی دیده نشده است. همچنین در مطالعات زارعی، نوروزی، ظفری زاده و دست باز(۱۳۹۲) تاثیر آموزش مهارت خودآگاهی بر کاهش رفتارهای پرخطرجنسی معتادان بررسی شده است که در این مداخله رفتارهای پرخطر جنسی معتادان به­ صورت معنی­داری کاهش یافته است.

-خیاطی پور، قربان شیرودی و خلعتبری، درسال۱۳۸۹ در مطالعه خود تحت عنوان “مقایسه اثربخشی درمان ترکیب شناختی – رفتاری در ‌گروه‌های اجتماع مدار و معتادان گمنام ‌بر گرایش به مصرف موادافیونی” ‌به این نتیجه ‌رسیدند که تفاوت میانگین ها، حاکی از اثربخشی بیشتر درمان شناختی رفتاری در مقایسه با متادون درمانی ‌بر کاهش گرایش به مصرف موادافیونی بود. اثربخشی درمان شناختی- رفتاری در ‌گروه‌های اجتماع مدار ‌بر کاهش گرایش به مصرف موادافیونی بیش از متادون درمانی می‌باشد و اثربخشی درمان ترکیبی شناختی-رفتاری در گروه اجتماع مدار بیش از گروه معتادان گمنام می‌باشد(خیاطی پور، قربان شیرودی و خلعتبری، ۱۳۸۹).

در پژوهشی که توسط سلیمانی نیا جهت پیش‌بینی رفتارهای پر خطر بر اساس ابعاد مثبت و منفی سلامت روان صورت گرفت، یافته ها حاکی از آن است که بین نوجوانانی که رفتار پر خطر دارند و آنهایی که رفتار پر خطر ندارند، در اغلب شاخص های منفی و مثبت سلامت روان تفاوت معنادار وجود دارد(سلیمانی نیا، ۱۳۸۶).

به طور کلی تعداد پژوهش های انجام شده در زمینه رفتارهای پر خطر جنسی در ایران بسیار اندک است. تحقیقات پراکنده ای در زمینه‌های مختلف مثل خودکشی، مصرف سیگار و اعتیاد موجود است اما هنوز مطالعه ای که رفتار پر خطرجنسی را به عنوان یک سیستم بررسی نماید صورت نگرفته است. لذا مطالعه ای با هدف پژوهش حاضر یا مشابه آن در ایران یافت نشد اما در سایر نقاط جهان تحقیقات مشابهی در این زمینه انجام شده است.برخی پژوهشگران معتقدند گرایشات معتادان به رفتارهای پر خطرجنسی که روز به روز نیز در حال افزایش است، انعکاسی از مشکلات هیجانی و روان شناختی است که با آن ها روبرو هستند

پیشینه خارجی پژوهش

توجه به رفتارهای پر خطر در میان معتادان و تلاش جهت شناخت و پیشگیری آن ها و اواخر دهه ۱۹۹۰ از ایالات متحده آغاز شده و گسترش روز افزونی در سایر جوامع داشته است. از سال ۱۹۹۱ ایالات متحده یک برنامه ملی مسأله مدار تحت عنوان سیستم نظارت بر رفتارهای پر خطر جوانان(YRBS) را طراحی و به اجرا گذارده است که ارزیابی ۹ مقوله از رفتارهای پر خطر از نوجوانان را در بر می‌گیرد. شامل: خشونت، خودکشی، بی ملاحضگی در رانندگی، مصرف دخانیات، الکل و مواد، رفتارهای پر خطر جنسی که احتمال ابتلا به ایدز یا بیماری‌های مقاربتی را به دنبال داشته باشد، رفتارهای تغذیه ای ناسالم و عدم انجام فعالیت‌های مدنی و ورزش. YRBS یک منبع اطلاعاتی مهم برای پایش میزان شیوع و تغییرات در رفتارهای مرتبط با سلامت در میان دانش آموزان دبیرستانی است که داده های این سیستم توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های ایالات مختلف آمریکا جمع‌ آوری می‌گردد.

داویسون و نرتل^[۸۲](۲۰۰۰) اظهار داشت که احساس افسردگی، تنهایی و انزوا اغلب با رفتارهای پر خطر در معتادان به ویژه خودکشی رابطه مستقیم دارد و به طور مشابه عزت نفس بالا و داشتن منابع حمایتی اجتماعی قوی از عوامل محافظت کننده معتادان در برابر رفتارهای پر خطر هستند.

گوتفرسون^[۸۳] (۱۹۸۰) نیز شیوع روز افزون رفتارهای پر خطر در معتادان را با افزایش افسردگی در آن ها مرتبط ساخته و معتقد است که امروزه به دلیل ازدیاد استرس ها و فشارهای وارده به معتادان بروز افسردگی در این دوران افزایش یافته است و دلیل عمده روی آوردن معتادان به رفتارهایی که سلامتی آن ها را مورد تهدید قرار می‌دهد نیز تلاش برای رهایی از نشانه های افسردگی است.

نتایج مطالعه ای که به منظور بررسی ارتباط رفتارهای پر خطر با برخی نشانگان روانی در ۲۲۲۴ دانش آموز دبیرستانی پایه نهم تا دوازدهم با میانگین سنی ۲/۱۶ سال در ایالت ماساچوست آمریکا انجام شد، نشان داد که بین میزان افسردگی و استرس گزارش شده توسط آزمودنی ها و افزایش میزان رفتارهای پر خطر در آن ها در طول یک ماه گذشته ارتباط معنادار وجود داشته است و یک معادله رگرسیون چند متغیری نشان داد که احساسات مربوط به افسردگی و تحت استرس قرار داشتن با افزایش سطح مصرف دخانیات، افزایش خشونت و درگیری های فیزیکی، رابطه جنسی نا ایمن و رژیم غذایی ناسالم مرتبط می‌باشد(بروکز^[۸۴]، ۲۰۰۲).