پژوهش جانسون^[۶۷](۲۰۰۷) درمورد روابط بین فردی مؤثر نشان داد که روابط بین فردی مؤثر بر سلامت روانی فرد تاثیر مستقیم دارد، سازگاری فرد، بهره وری شغلی و موفقیت را افزایش می‌دهد، تندرستی و سلامت جسمانی به همراه می آورد، باعث مقابله سازنده با استرس می‌گردد و خودشکوفایی به همراه می آورد. (بهمنی، ۱۳۸۹)

فصل سوم

(روش شناسی تحقیق)

مقدمه

دستیابی به اهداف علمی و شناخت علمی، با به کارگیری روش‌شناسی درست صورت خواهد پذیرفت. در واقع تحقیق، به طریق روش آن، اعتبار لازم را کسب خواهد کرد و اعتبار دستاوردهای پژوهش، به شدت تحت تأثیر روش مورد استفاده برای گردآوری آن ها قرار می‌گیرد.

هدف تمام علوم، شناخت و درک دنیای پیرامون ما است. به منظور آگاهی از مسائل و مشکلات دنیای اجتماعی، روش‌های علمی، تغییرات قابل ملاحظه‌ای پیدا کرده‌اند. این روندها و حرکت‌ها سبب شده است که برای بررسی رشته‌های مختلف بشری، از روش‌های علمی استفاده شود. روش شناخت علمی، سیستمی از دستورالعمل‌های روش تحقیق علمی است که در واقع کار دانشمندان علوم اجتماعی را حداقل از دو نقطه نظر تسهیل می‌کند. اول اینکه آشنایی با روش علمی زمینه ارتباطات میان آن ها را در درک مشترک فراهم می‌سازد و دوم اینکه با این روش می‌توانند قوانین علیت را کشف کنند (ایران نژاد پاریزی، ۱۳۸۵).

سکاران (۱۳۸۶) تحقیق را به عنوان یک مطالعه منظم و سازمان یافته، مبتنی بر داده ها، انتقادی و علمی در زمینه خاصی که باید پاسخ آن به دست آید تعریف ‌کرده‌است. تحقیق علمی مشکل گشایی و پیگیری یک روش گام به گام، منطقی، منظم و دقیق برای شناسایی مشکلات، گردآوری داده ها، تجزیه و تحلیل داده ها و استنتاج‌های معتبر از آن ها‌ است. از این رو، تحقیق علمی صرفاً مبتنی بر تجربه یا برداشت‌های شخصی و درک مستقیم نیست، بلکه هدفمند و دقیق است. تحقیق علمی چون با استحکام و صحت صورت می‌پذیرد سایر افراد علاقمند به تحقیق و مسائل مشابه را قادر می‌سازد تا در موقعیت‌های مشابه به تحقیق بپردازند و یافته های قابل مقایسه به دست آورند. همچنین، به محققان کمک می‌کند تا یافته های خود را با صحت و اطمینان بیشتری بیان کنند و این امر موجب می‌شود راه ‌حل ‌ها در سازمان‌های دیگری که در وضع مشابهی قرار دارند به کار گرفته شود. افزون بر این، پژوهش‌های علمی اغلب عینی‌تر است و در نتیجه مدیران را یاری می‌کند تا بر عوامل مهمی که در محیط کار به توجه خاص نیاز دارند تأکید کنند و بدین ترتیب از مشکلات اجتناب کنند، آن ها را به حداقل برسانند یا آن ها را حل کنند (سکاران، ۱۳۸۴، ۱۳).

در این فصل هدف معرفی روش شناسی پژوهش مورد نظر است. در ادامه به معرفی فرایند تحقیق، نوع و روش تحقیق، ابزار اندازه گیری و روایی و پایایی آن، جامعه و نمونه آماری، روش‌های گردآوری داده ها و اطلاعات، فرایند جمع ­آوری اطلاعات، و روش تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته می‌شود.

روش تحقیق

تحقیق حاضر با توجه به هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و روش آن با توجه رویکرد تحلیل داده ها از نوع توصیفی-همبستگی و با توجه به نحوۀ گردآوری داده ها، جزء تحقیقات پیمایشی (غیر آزمایشی) محسوب می‌گردد.

تعریف متغیر‌های مورد استفاده در پژوهش

“عمل به باورهای دینی”

تعریف نظری: عمل به واجبات، عمل به مستحبات، فعالیت های مذهبی (عضویت در ‌گروه‌های مذهبی و …) و در نظر گرفتن مذهب در تصمیم گیری ها و انتخاب های زندگی و برقراری روابط ‌بر اساس اعتقادات دینی می‌باشد. (گلزاری به نقل از فغانی)

تعریف عملی: نمره ای که فرد در فرم ۲۵ سوالی پرسشنامه معبد دکتر گلزاری (۱۳۷۷) به دست می آورد.

“رفتار منطقی”

تعریف نظری: منظور ما از رفتار « کنش منطقی این است که عملیات انجام شده نه تنها از لحاظ کسی که فاعل آن ها‌ است، بل از لحاظ کلیه کسانی که شناخت های گسترده تری دارند منطقاً با هدف های خود مربوط باشند. یعنی منظور ما از کنش منطقی آن نوع کنش هایی است که هم از لحاظ ذهنی و هم از لحاظ عینی معنای فوق را داشته باشند.» (پورافکاری، ۱۳۷۴)

تعریف عملی: نمره ای که فرد در پرسشنامه رفتار منطقی شرکی و وایتمن (۱۹۷۷) به دست می آورد.

” سازگاری”

تعریف نظری: پیشرفت در ادراک خودمان و دیگران، رفتارها، افکارها و احساساتی که برای رشد خوب لازم است و موجب می شود روش های سازگاری مورد نیاز برای تغییرات محیطی بروز کند. (رستگاران، ۱۳۷۷)

تعریف عملی: نمره ای که فرد در پرسشنامه سنجش سازگاری “بل” به دست می آورد.

روش‌های گردآوری داده ها و اطلاعات

نحوۀ گردآوری اطلاعات و داده های لازم برای انجام این پژوهش، بسته‌ به نیاز و شرایط، به شرح ذیل می‌باشد.

1. 1. پرسشنامه: در این تحقیق از سه پرسشنامه عمل به باورهای دینی گلزاری (۱۳۸۳)، سازگاری بل (۱۹۶۳) و رفتار منطقی وایتمن و شرکی (۱۹۷۷) استفاده شده است.

1. بررسی کتابخانه‌ای: از مطالعات کتابخانه‌ای جهت ارزیابی پژوهش‌های قبلی انجام شده پیرامون موضوع تحقیق نیز استفاده شد.

پایائی ابزار سنجش

در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون از روش آلفای کرونباخ^[۶۸] و از نرم افزار SPSS استفاده گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه‌گیری که خصیصه‌های مختلف را اندازه گیری می‌کند به کار می‌رود و هر سؤال آزمون با تک تک سؤالات دیگر مقایسه می‌شود (مؤمنی و فعال قیوم، ۱۳۸۶).

برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمره‌های هر زیرمجموعه سوال‌های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می‌کنیم.

که در آن:

تعداد زیر مجموعه های ‌سوال‌های پرسشنامه یا آزمون = J

واریانس زیر آزمون Jام S_j² =

واریانس کل پرسشنامه یا آزمون S² =

دامنه ضریب قابلیت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا ۱+ (ارتباط کامل) است. چنانچهαکرونباخ بیشتراز ۰٫۷ باشد پایایی پرسشنامه تأیید می‌شود. بدین منظور تعداد ۳۳ پرسشنامه به ‌عنوان پیش‌آزمون توزیع و جمع‌ آوری شده و توسط نرم افزار SPSS آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه و تک تک مؤلفه‌‌های آن محاسبه شده است. نتایج حاصله به شرح جدول زیر می‌باشند.

جدول ۳-۱ (آلفای ابعاد تحقیق)

ابعاد
تعداد سوالات هر بعد
مقدار آلفای بعد

عمل به باورهای دینی

۲۵

۹۶۶/۰

رفتار منطقی

۳۷

۸۵۱/۰

سازگاری در خانه

۳۲

۷۵۲/۰

سازگاری در تندرستی

۳۲

۷۹۲/۰

سازگاری عاطفی

۳۲

۷۵۰/۰

سازگاری شغلی

۳۲

۶۹۶/۰

سازگاری اجتماعی

۳۲

۷۸۰/۰

سازگاری

۱۶۰

۸۵۴/۰