برای محاسبه انحراف معیار از رابطه زیر استفاده می‌کنیم:

۲-۱۴-۲ منابع ریسک

چه چیزی باعث تغییرات بازده یک دارایی مالی می شود؟ ریسک کلی دارایی مالی تابعی است از چندین عامل که در زیر به آن ها اشاره می‌کنیم:

1. ریسک نوسان نرخ بهره:

ریسکی که سرمایه گذار به هنگام خرید اوراق قرضه (با سود ثابت) می پذیرد، را ریسک نوسان نرخ بهره می‌گویند. قیمت اوراق مذبور در صورت تغییر نرخ بهره تغییر می‌کند، قیمت اوراق قرضه با نرخ بهره رابطه عکس دارد. تاثیر نرخ بهره بر بازده اوراق قرضه خیلی بیشتر از تاثیری است که در بازده سهام عادی ایجاد می‌کند.

1. ریسک بازار^[۵۱]:

ریسک بازار عبارت است از تغییر در بازده که ناشی از نوسانات کلی بازار است. همه اوراق بهادار تحت تاثیر ریسک بازار قرار می گیرند. سهام عادی (نسبت به سایر اوراق بهادار) بیشتر تحت تاثیر ریسک بازار قرار خواهد گرفت. ریسک بازار ناشی از رکود اقتصادی، جنگ و تغییرات ساختاری در اقتصاد می‌باشد.

1. ریسک تجاری^[۵۲]:

ریسک ناشی از انجام تجارت در یک صنعت خاص به عنوان ریسک تجاری یاد می شود.

1. ریسک تورم^[۵۳]:

ریسک قدرت خرید یا کاهش قدرت خرید «وجوه سرمایه گذاری شده»، این نوع ریسک با ریسک بهره مرتبط است (نرخ بهره در اثر تورم افزایش می‌یابد).

1. ریسک مالی:

ریسک مالی ناشی از به کارگیری بدهی در شرکت است و هر چه نسبت بدهی بیشتر باشد ریسک مالی بیشتر است، ریسک مالی به وسیله اهرم مالی اندازه گیری می شود.

درجه اهرم مالی (FL) از رابطه زیر محاسبه می شود:

که در آن،

S: فروش

Vc: هزینه های متغیر

F: هزینه ثابت

I: هزینه بهره

:E سود سهام ممتاز

می‌باشد. در صورتی که هزینه ثابت مالی صفر باشد درجه اهرم مالی یک شده و شرکت فاقد ریسک مالی است. درجه اهرم مالی با هزینه ثابت مالی رابطه مستقیم دارد.

1. ریسک نقدشوندگی^[۵۴]:

ریسک نقدشوندگی یعنی میزان عدم احتمال تبدیل به نقد شدن دارایی، هر چه اطمینان نسبت به نقد شدن دارایی بیشتر باشد ریسک نقدشوندگی کمتر است. آن دسته از سرمایه گذاریهایی که خرید و فروش آن به آسانی صورت می‌گیرد و هزینه مبادله آن بالا نباشد از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار بوده و ریسک نقدشوندگی آن کمتر است.

1. ریسک نرخ ارز:

سرمایه گذاران بین‌المللی در تبدیل سود ناشی از تجارت جهانی به پول رایج کشور خود با ریسک نرخ ارز مواجه هستند. ریسک نرخ ارز، ریسک ناشی از تغییر در بازده اوراق بهادار در نتیجه نوسانات ارزهای خارجی است.

1. ریسک کشور:

ریسک کشور یا ریسک سیاسی به ثبات یک کشور از ابعاد سیاسی و اقتصادی مربوط می شود. کشورهایی که از ثبات سیاسی و اقتصادی بالایی برخوردارند این نوع ریسک در آن کشورها پایین است.

۲-۱۵ انواع ریسک:

ریسک به دو قسمت تقیسم می شود ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک

ریسک غیرسیستماتیک + ریسک سیستماتیک = ریسک کل

ریسک سیستماتیک:

تغییرپذیری در بازده کلی اوراق بهادار که مستقیماً به تغییرات بازار یا اقتصاد بستگی دارد، ریسک سیستماتیک یا «ریسک بازار» گفته می شود، ریسک سیستماتیک ریسک غیرقابل کنترل بوده و کاهش پذیر نیست. این ریسک شامل ریسک های تورم، بازار، و نرخ بهره است.

ریسک غیرسیستماتیک:

ریسک قابل کنترل یا ریسک کاهش پذیر؛ آن قسمت از تغییرپذیری در بازده کلی اوراق بهادار که به تغییرپذیری کلی بازار بستگی ندارد ریسک غیرسیستماتیک نام دارد. این ریسک قابل کنترل بوده و کاهش پذیر است و با ایجاد تنوع میتوان این نوع ریسک را کاهش داد.

این نوع ریسک منحصر به اوراق بهادار خاصی است و به عواملی همچون ریسک تجاری، مالی و ریسک نقدشوندگی بستگی دارد.

۲-۱۵-۱ رابطه ریسک وبارده:

ریسک و بازده مورد انتظار رابطه مستقیم دارند. هر چه ریسک اوراق بهادار افزایش یابد بازده مورد انتظار سرمایه گذار نیز افزایش خواهد یافت.

بتا:

بتا معیار اندازه گیری ریسک سیستماتیک اوراق بهادار است. برای محاسبه بتا از رابطه زیر استفاده می شود:

=

که در آن

R_i : بازده دارایی

R_f : بازده بدون ریسک

R_m: بازده بازار

می‌باشند. در واقع بتا شیب خط رگرسیونی است که بازده یک ورقه بهادار را با بازده اوراق بهادار موجود در بازار مرتبط می‌سازد و یا میتوان گفت بتا ضریب حساسیت تغییرات بازده سهم در مقابل تغییرات بازده بازار است.

ضریب بتا از رابطه زیر محاسبه می شود:

که در آن:

Cov x,m: کواریانس بین بازده سهم و بازده بازار

:واریانس بازده بازار

می‌باشد. ضریب بتا نشان می‌دهد اگر بازده پرتفوی بازار یک درصد تغییر کند، بازده سهم چند درصد تغییر خواهد کرد.

۲-۱۶ مجموعه سرمایه گذاری^[۵۵]:

مجموعه سرمایه گذاری، مجموعه ای از اوراق بهادار متفاوت است، این اوراق هر کدام دارای بازده و ریسک جداگانه ای می‌باشند. به مجموعه سرمایه گذاری، پورتفولیو، سبد سرمایه گذاری و یا پرتفوی گفته می شود. هدف از این بحث اولاً محاسبه بازده و ریسک مجموعه سرمایه گذاری همچنین شناسایی عناصری است که بر بازده و ریسک مجموعه تاثیر می‌گذارد. ثانیاًً تعیین «مجموعه کارا» است (یعنی مجموعه ای که بیشترین بازده متناسب با ریسک را دارا می‌باشد).

بازده مجموعه سرمایه گذاری:

بازده یک مجموعه سرمایه گذاری میانگین موزون بازده سهام مختلف است و از رابطه زیر محاسبه می شود:

R_p= x_aR_a + x_bR_{b + ……}

که در آن:

R_p: بازده مجموعه

x_a و x_b: درصد سرمایه گذاری در سهام a و b

R_a و R_b: بازده سهام a و b

می‌باشند.

۲-۱۷ ریسک مجموعه سرمایه گذاری:

ریسک پرتفوی تنها متاثر از میانگین وزنی انحراف معیار اعضای مجموعه تشکیل دهنده آن نیست. بلکه تنوع در سرمایه گذاری و چگونگی ارتباط بازده اعضا با یکدیگر نیز بر ریسک مجموعه تاثیر خواهد گذاشت. به بیان دیگر در یک مجموعه سرمایه گذاری هر چه تنوع بیشتر باشد ریسک مجموعه کمتر خواهد شد.

همان‌ طور که قبلاً گفته شد، ریسک از دو قسمت تشکیل شده قسمت تشکیل شده، ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک. با ایجاد تنوع در یک مجموعه سرمایه گذاری، ریسک کل کاهش می‌یابد، این کاهش ریسک در ریسک غیر سیستماتیک ایجاد می شود یعنی با ایجاد تنوع ریسک غیرسیستماتیک کاهش می‌یابد.

ضریب همبستگی:

ضریب همبستگی بیانگر چگونگی ارتباط تغییرات دو پدیده می‌باشد این ضریب از ۱ + تا ۱- تغییر می‌کند. در صورتی که ضریب همبستگی بین صفر و ۱+ باشد همبستگی مستقیم بوده و هر چه ضریب همبستگی به سمت ۱+ میل کند، همبستگی مستقیم شدیدتر خواهد شد. اگر ضریب همبستگی صفر باشد، دو پدیده مستقل از یکدیگر بوده و در صورتی که ضریب همبستگی بین صفر تا ۱- باشد همبستگی معکوس بوده و هر چه ضریب همبستگی به سمت ۱- میل کند همبستگی معکوس شدیدتر خواهد شد.

۲-۱۸ تئوری پرتفولیو:

در یک مجموعه سرمایه گذاری هر چه ضریب همبستگی بین بازده اعضای مجموعه به سمت ۱- میل کند ریسک مجموعه کاهش می‌یابد.

برای محاسبه ریسک پرتفوی از رابطه زیر استفاده می شود:

σ_p² = x²_a σ^۲_a + x²_b σ^۲_b + ۲x_bx_aCov(a,b)

که در آن:

σ_p²: واریانس پرتفوی که جذر آن انحراف معیار یا ریسک مجموعه است.