۷٫۴٫۲٫۲٫ تهدید برای امنیت غذایی

در طول جنگ، کیفیت مواد‌غذایی در دسترس می‌تواند بدتر شود و خانواده ها احتمالاً نمی‌دانند چطور یا قادر نیستند یک رژیم غذایی متعادل مخصوصاً برای کوچک‌ترین اعضای خانواده‌شان را حفظ کنند. به‌همین دلیل است که دولت‌ها و آژانس‌های امدادی باید اطمینان دهند که منابع غذایی موجود غلظت بالایی از انرژی و مواد‌مغذی را دارد.

کمک‌های غذایی نباید به‌تنهایی به عنوان یک راه‌حلی در‌نظر گرفته شود بلکه باید قسمتی از یک راهبرد گسترده‌تر باشد که یک تغذیه خوبی را ایجاد کرده و سلامت عمومی را بهبود بخشد. در سودان به خانواده هایی که غذا داده می‌شود همچنین حمایت برای کشاورزی، دام، شیلات مورد‌حمایت قرار می‌گیرند. هدف اصلی کمک‌های غذایی باید تأمین نیازهای اصلی غذایی خانواده ها باشد. در بسیاری از موقعیت‌ها، سازمان‌ها مسئله تغذیه کودکان را به طور جداگانه از کل خانواده بررسی کرده‌اند و برنامه های تغذیه خاص برای کودکان را بدون درنظر گرفتن سایر روش‌های مؤثرتر برای بهبود وضعیت تغذیه کودکان ایجاد کرده‌اند مانند بهبود کلی امنیت غذایی خانواده ها و مراقبت‌های عمومی.^۱۴۰ در هر موردی نظرسنجی‌های‌WHO حاکی از این است که کمتر از ۵۰% مادران، کودکان مبتلا به سوء‌تغذیه را به مراکز می‌آورند. بعضی خانواده ها ‌در مورد استفاده از این مراکز احساس شرم می‌کنند. مادران احتمالاً زنان، امکانات عمومی و منابع‌آب ندارند. آن ها می‌توانند به طور واقعی شیوع بیماری را افزایش دهند.

برنامه غذایی جهان‌(WFP) قصد دارد به زنان کنترل بیشتری روی کمک غذایی بدهد و آن ها را برای شرکت در طراحی، اجرا و کنترل سیستم‌های توزیع غذایی تشویق کند. ^۱۴۱در سودان که در حدود ۳‌میلیون نفر کمک غذایی دریافت می‌کنند، WFP و شرکای NGO تلاش می‌کنند تا اطمینان دهند که زنان نقش مهم‌تری در تخصیص و توزیع غذا دارند. زنان انتخاب می‌شوند – تا در کمیته‌امداد که تصمیم می‌گیرد در سطح جامعه چطور و به چه کسانی غذا توزیع شود – شرکت کنند. برای بسیاری از زنان این اولین فرصت است که در تصمیم‌گیری مشارکت کنند.^۱۴۲ برنامه دیگری در اردوگاه‌های آوارگان سودان به زنان ‌در مورد بهداشت و سلامت خانواده و استفاده مفید از جیره آموزش می‌دهد و آن ها را برای مشارکت‌دادن دیگران تشویق می‌کند.

WFP اعلام ‌کرده‌است که زنان کمتر در مشکلات سیاسی محلی که می‌تواند توزیع کمک‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد، درگیر می‌شوند و بیشتر به نیازهای فوری خانواده ها اهمیت می‌دهند. در مقابل آن، مردان تمایل به کنترل ساختارهای اداری جامعه دارند، با وجود این کمک‌های داده شده به مردان احتمالاً به زنان و کودکان نمی‌رسد. چیز بدتر اینکه، مردان احتمالاً منابع‌غذایی را برای سلاح تجارت می‌کنند. چنین تلاش‌هایی می‌تواند به ‌هر حال موجب مقاومت مردان شود. در افغانستان، WFP از ۳۵۰ نانوای زن حمایت کرد که نان برای تقریباً ۷۰۰۰ خانواده با سرپرست بیوه زنان جنگ فراهم می‌کردند این پروژه در ژوئن سال ۲۰۰۰ توسط مقامات طالبان بسته شد که به کار کردن زنان بیرون از خانه اعتراض می‌کردند.^۱۴۳

حتی وقتی جنگ تمام می‌شود برای بازگشت به رژیم‌های غذایی طبیعی زمان زیادی احتیاج می‌باشد. برای مثال، در موزامبیک، تعدادی از زوج‌های جوان بعد از برگشتن از اردوی پناهندگی نمی دانستند چطور غذاها را آماده کنند به جز ذرت، لوبیا و روغن که برای آن ها به عنوان جیره توزیع شده بود.^۱۴۴ آن ها با غذاهای سنتی یا شیوه های تغذیه آشنا نبودند و نمی‌دانستند‌ وقتی غذاهای مکمل را برای تغذیه با شیر‌مادر نوزادانشان معرفی می‌کنند کدام غذای مرسوم را استفاده کنند و در شرایطی که والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ ها از بین رفته بودند کسی نبود که به آن ها آموزش دهد.

۳٫۲٫ مقابله با تأثیرات جنگ در کودکان و نوجوانان

تأثیرات جنگ روی زندگی کودکان منفی بوده و در کنار این‌که سبب کشته و زخمی شدن و قطع اعضای بدن کودکان شده، همچنین کودکان را از دسترسی به حقوق اساسی‌شان، از جمله آموزش و پرورش و مراقبت‌های کافی بهداشتی محروم کرده و موجب فقر و آسیب‌پذیری بیشتر در میان کودکان شده‌ است.

اهمیت آسیب‌دیدگی کودکان به‌حدی است که عدم‌توجه ‌به این مسائل می‌تواند باعث سلب حضانت والدین شود. ‌بنابرین‏ کودک بیشتر از این منظر در حقوق بشردوستانه مورد توجه است که نه تنها نباید نسبت به او تعرضی صورت گیرد بلکه باید حمایت ویژه‌ای از او صورت گیرد

در کنار آسیب‌دیدگی طبیعی و ناشی از سن، به ویژه در دوران رشد روانی قبل از ۱۵سالگی، بعضی از شرایط این آسیب‌دیدگی را مضاعف می‌کند مانند جنگ، طوفان، زلزله و بسیاری از موارد طبیعی و غیرطبیعی که این آسیب‌پذیری را از بالقوه بودن به بالفعل تبدیل می‌کند و به‌همین دلیل اکثر کشورهای دنیا در این موارد قوانین حمایتی را برای کودکان پیش‌بینی کرده‌اند. ‌از این‌رو بررسی راه‌های مقابله با این تأثیرات از اهمیت زیادی برخوردار است.

۱٫۳٫۲٫کودکان

همه کودکان تحت‌تأثیر جنگ قرار می‌گیرند اما نه به یک روش مشابه یا به اندازه یکسان. توانایی یک بچه برای مقابله و بی‌تردید انطباق با شرایط نامطلوب بستگی به مجموعه‌ای از عوامل دارد مانند سن، مرحله رشد، جنسیت، شخصیت، سوابق فرهنگی، تجربه، انعطاف پذیری، دسترسی به حمایت اجتماعی و نوع و تعداد وقایع خشونت‌آمیز در زندگی کودکان. روشی که کودکان با تأثیرات درگیری مقابله می‌کنند احتمالاً توسط سیستم غالب باور فرهنگی تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.

روشی که کودکان اضطراب و افسردگی را نشان می‌دهند احتمالاً در طول دوره رشدشان تغییر می‌کند. توانایی دانش آموزان کوچکتر برای تمرکز و یادگیری احتمالاً به طور نامطلوبی تحت تأثیر قرار می‌گیرد مخصوصاً وقتی با سوء‌تغذیه و محیط‌های نامساعد یادگیری ترکیب می‌شود کودکان کوچک احتمالاً بیش از‌حد به مراقبان وابسته هستند در حالی که نوجوانان احتمالاً رفتار ضد‌اجتماعی، گرایش به خودکشی یا اختلالات غذاخوردن را نشان می‌دهند.

قرار گرفتن در‌معرض جنگ همچنین به درونی‌سازی فرهنگ خشونت یک بچه کمک می‌کند. کودکان مراقبان بزرگسال را سرمشق خود قرار می‌دهند ‌بنابرین‏ وقتی آن ها شاهد موقعیت‌هایی هستند که در آن اضطراب و آسیب پذیری والدینشان نشان داده می‌شود آن ها مستعد نگرانی و تشویش بیشتری هستند. کودکان همچنین می‌توانند مشکل درک نامنظم با نگرش استبدادی یا بیش از‌حد حمایتی نسبت به بزرگسالان داشته‌باشند.

۲-۲-۱۳ سایر شروط مندرج در ضمن عقد نکاح

در این فصل با توجه به مسائل حادث شده نوین اجتماعی به بررسی سایر شروط رایج مندرج در عقد نکاح اشاره خواهیم کرد.

۲-۲-۱۳-۱- شروط صحیح ضمن عقد ازدواج

۲-۲-۱۳-۱-۱- شرط سکنی به نفع زوجه

تعیین محل اقامت برای سکونت در عقد ازدواج با مرد می‌باشد. اما ممکن است این شرط در عقد نکاح به دلایلی رعایت نشود و شرط سکنی به زن داده شود. مستند این امر را میتوان به دلایل مختلفی مربوط ساخت. از آن جمله می توان به حیثیت خانوادگی یا حتی در مقام بالاتر به مصلحت و ضرورت استناد جست. به نظر می‌رسد مصلحت خانواده و فرزندان در مواردی اقتضای این امر را دارد که شرط سکنی به نفع زن باشد. این شرط به دلیل آنکه ممنوعیتی در فقه اسلامی و آیات و روایات برای آن به طور صریح یا ضمنی ذکر نشده است را می توان در زمره شروط صحیح تلقی نمود.

۲-۲-۱۳-۱-۲- شرط تحصیل زوجه

شرط دیگر مربوط به تحصیل زوجه است. با توجه به اینکه در جهان امروز تخصص بسیار مهم شده است و جوامع به سمت تخصصی شدن پیش رفته اند این امر از اهمیت زیادی برخوردار است. در جهان معاصر به تخصصی شدن هر چه بیشتر آن انجامیده، به گونه ای که فرایند تحول علوم هر روزه بیش از گذشته به زمان کمتری تقلیل می‌یابد. برای کسب مشاغل و ادامه حیات در اجتماع نیاز به حداقل تخصص و تحصیلات و دانش لازم است. از سوی دیگر کسب درآمد در خانواده تنها وظیفه مرد نیست و بسیاری از زنان نیز این وظیفه را امروزه بر عهده گرفته اند. از این رو می توان گفت با توجه به مصلحت خانواده و حضور زنان در اجتماع و ممنوعیتی که در این باب در فقه وجود ندارد و همچنین با توجه به اصالت دادن به رویکردهای مبتنی بر عدم تبعیض این شرط از جمله شروط صحیح به شمار می رود.

۲-۲-۱۳-۱-۳- شرط اشتغال زوجه

این شرط نیز با شرط قبلی که ‌در مورد آن توضیح داده شده قرابت و هم پوشانی دارد. دین مبین اسلام بر حق اشتغال زن تأکید نموده و در این خصوص بر سایر مکاتب سبقت گرفته است. ازدلائلی که بر جواز اشتغال زوجه، دلالت می‌کند، آیه ذیل ۳۲ سوره نساء می‌باشد:

وَلَا تَتَمَنَّوْا مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ لِلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبُوا ۖ وَلِلنِّسَاءِ نَصِیبٌ مِمَّا اکْتَسَبْنَ ۚ وَاسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمًا

استدلال این آیه بر واژه «اکتسبن» است. این کلمه از «کسب» به معنای «طلب رزق» و «به دست آوردن فایده» گرفته شده است. «اکتساب» نیز به همین معنا می‌باشد. با این تفاوت که کسب به دست آوردن فایده است، اعم از این که خود انسان از آن استفاده کند یا دیگری، ولی اکتساب به دست آوردن فایده‏ای است که خود انسان از آن استفاده نماید؛ ‌بنابرین‏ معنای کلمه کسب از اکتساب عام‏تر است.

الف-مقصود از «نصیب» یا بهره مرد و زن در آیه فوق، پاداش یا عقاب اُخروی است؛ یعنی مردان و زنان برای حسنات و طاعات خود پاداش می‏بینند و برای گناهان نیز مؤاخذه می ‏شوند. ب)- مقصود از «نصیب» میراث است که پس از فوت مورّث، دارایی وی به طور قهری به وراث منتقل می‏ شود و هر یک از وراث سهمی از آن دارند. ج)- مقصود از نصیب، بهره‏ای است که هر کس نسبت به درآمدهای خود از کشاورزی، تجارت و مانند آن می‏برد. احتمال سوم منطبق بر بحث می‌باشد. اگر احتمال اول یا دوم صحیح باشد، از آیه فوق نمی‌توان مشروعیت اشتغال زوجه را استنباط نمود. آیه فوق در صورتی دلیلی بر حق زوجه بر اشتغال خواهد بود که مقصود از اکتساب، درآمدهای اختیاری و ارادی مانند کشاورزی، تجارت و… باشد. ‌به این نکته‏ باید توجه شود که هیچ دلیلی وجود ندارد؛ که آیه را به معنای اول یا دوم محدود نماید. به همین دلیل، می‏توان با اطمینان خاطر ادعا نمود، اگر معنای آیه فقط احتمال سوم نباشد، حداقل اطلاق آیه شامل درآمدهای اختیاری و ارادی زوجه نیز خواهد شد. البته ادله عامی که دلالت بر جواز اکتساب دارند؛ شامل کسب زنان هم می‌شود؛ مانند آیه‏ای از قرآن کریم که ابتغاء فضل خدا، جستجو و طلب آن را بیان ‌کرده‌است: «و ابتغوا من فضل اللّه»^[۵]یا آیه‏ای که مردم را به آباد نمودن زمین دعوت نموده است: «هو أنشأکم من الأرض واستعمرکم فیها»^[۶]. حتی قرآن کریم ماجرای اشتغال زنان را در قالب داستان چوپانی دختران حضرت شعیب (ع) نقل ‌کرده‌است^[۷]. همچنین روایات فراوانی بـه کسـب و کـار تـشویق نموده ‏اند.

۲-۲-۱۳-۲- شروط باطل ضمن عقد ازدواج

۲-۲-۱۳-۲-۱- شرط آزادی زوجه در معاشرت‌های خود

دین مبین اسلام شرایطی را برای زن در نظر گرفته است که پیش و پس از ازدواج در معاشرت های خود با مرد رعایت حدودی را بنماید. در این راستا برخی از شروط مثل شرط آزادی زن در معاشرت های خود از جمله شروط باطل تلقی می شود. نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرت های بی بندوبار، التهاب های جنسی را فزونی می بخشد وتقاضای برای داشتن روابط متعدد و افراطی را به صورت یک عطش روحی درمی آورد. غریزه جنسی غریزه ای نیرومند است که هرچه بیشتر اطاعت شود سرکش تر می‌شود.

مهمترین دلیل وجوب پوشش برای زنان و محدودیت در روابط ‌با مردان، آیات قرآن است:

«بگو (ای پیامبر) به زنان مؤمنه، که چشم‌های خود را (از نگاه ناروا به مردان) بپوشانند و (اندام و) فروج خود را حفظ نمایند و زینت و آرایش خود را جز آنچه قهرا ظاهر می‌شود آشکار نسازند و باید سینه و گردن و دوش خود را (با مقنعه) بپوشانند و زینت و جمال خود را آشکار نسازند، جز برای پدران و پدران شوهر و پسران خود و پسران شوهر خود و برادران و برادر زادگان و خواهرزادگان و زنان (مسلمه) و کنیزان ملکی خویش و اتباع خویش که رغبت و میل به زنان ندارند از مردان و کودکانی که هنوز بر عورت زنان آگاه نیستند و پای خویش را به زمین نکوبند تا بخواهند از این راه توجّه مردم را بخود جلب کرده یا زینت خود را آشکار سازند و به درگاه خداوند توبه کنید ای مؤمنین، باشد که رستگار شوید.»^[۸]

همچنین آیات ۵۹ تا ۶۱ سوره احزاب ضرورت پوشش و تحریک نکردن مردان از سوی زنان را مورد تأکید قرار می‌دهد.

«ای پیامبر به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو پوشش های خود را بر خود فروتر گیرند.این برای آن که شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند نزدیک تر است،و خدا آمرزنده مهربان است.اگر منافقان و کسانی که در دلهایشان مرضی است و شایعه افکنان در مدینه باز ناستند،تو را سخت بر آنان مسلط می‌کنیم تا جز اندک در همسایگی تو نپایند.از رحمت خدا دور گردیده و در هر کجا یافت شوند گرفته و سخت کشته خواهند شد.»

مسأله آزادی معاشرت علاوه بر این که با ارزش‌های اسلامی سازگاری ندارد، بی‌احترامی به ارزش‌های ملی نیز به شمار می‌رود؛ زیرا زنان ایرانی حتی پیش از اسلام نیز به حجاب و پوشش، اهمیت می‌دادند. مراجعه به ادبیات ایران، نشانگر آن است که زنان ایرانی، از دیرباز، پوشش و حجاب را به عنوان یک فرهنگ و هنجار، پذیرفته و برای آن اهمیت فوق العاده‌ای قائل بودند. (هاشمی،حسین،همان منبع)

۲-۲-۱۳-۲-۲- شرط عدم ایجاد علقه زوجیت

کلدی گیتا، عسگری، (۱۳۸۳) در پژوهشی که در شهر تهران با عنوان بررسی میزان رضایت شغلی معلمان ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران انجام داد نشان می­دهد که ۷۶/۵ درصد از معلمان مدارس ابتدایی مورد بررسی از شغل خود راضی و یا خیلی راضی بوده حال آنکه ۹ درصد نارضایتی و یا خیلی نارضی بوده ­اند.

متغیرهای سطح تحصیلات معلمان و قصد معلمان برای ماندن در موقعیت کنونی شغلی از متغیرهای قابل پیش ­بینی رضایت شغلی معلمان است. جنبه­ های مربوط به بیشترین میزان رضایت شغلی معلمان شامل خدمت اجتماعی، ارزش­های اخلاقی، خلاقیت فعالیتی تنوع و کاربرد توانایی و جنبه­ های مربوط به کمترین میزان شغلی معلمان شامل جبران سیاست­های نظام آموزشی پیشرفت و امنیت شغلی است معلمان در گروه سنی بالاتر سطح تحصیلات بالاتر و درآمد بیشتر و بالطبع منزلت اجتماعی بالاتر از میزان رضایت شغلی بیشتر برخوردارند.

یافته دیگر نشان داد اجرای مدیریت مشارکتی موجب افزایش خلاقیت نیروی کار، صرفه­جویی در هزینه­ ها و کاهش ضایعات و افزایش کارایی نیروی کار می­ شود اسلامی­پور،­ (۱۳۷۴) بنابر مبانی نظری تحقیق رفتارهای انسان گرایانه و رابطه مدارانه و تفویض اختیار به معلمان، ارزش، احترام و شخصیت قائل شدن به آن­ها، موجب تداوم و افزایش هویت سازمانی آن­ها می­ شود. تمامی موارد ذکر شده موجبات افزایش خلاقیت و نوآوری را در معلمان و مدیران فراهم می­سازند اسکویی ول، (۱۹۹۵)، فرهنگ (۱۳۷۷) و یغمایی (۱۳۷۵).

پژوهش­های خارجی

*همچنین، در یکى از تحقیقات انجام گرفته در خارج از ایران پرسشنامه­ای در یگ گروه ۳۱۴ نفری در آمریکا به منظور ارزیابی درجه رابطه بین متغیر­های هوش هیجانی و رضایت شغلی به اجرا درآمد نمونه متشکل از ۵۶ درصداز زنان با میانگین سنی ۸/۳۶ و ۴۴ درصد از مردان با همین میانگین سنی بود. پرسشنامه رضایت شغلی دارای ۲۱ آیتم است که به دو قسمت تقسیم می­ شود قسمت اول که به توانایی و قابلیت رضایت داشتن از کار مربوط است این قسمت شامل ۶ آیتم است از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف. و در قسمت دوم شامل ۱۵ آیتم که با جنبه­ های فیزیکی کار، پاداش، شرایط کاری ساعات کاری، امنیت شغلی، حقوق، و… مرتبط است. به نحو جالبی هنگامی که متغیرهای EQ در ارتباط با اجزای پرسشنامه رضایت شغلی بررسی شد ضریب­های همبستگی پایین بود اما هنگامی که تحلیل رگرسیون چند متغیره برای ترکیبات مقیاس‌ها مورد استفاده قرار گرفت، روابط کاملاً مناسب و معنی­دار بین خرده مقیاس­های هوش هیجانی و رضایت شغلی به دست آمد. (بار- اون، ۱۹۹۷، ترجمه­ی اسدی، ۱۳۸۲)

*در تحقیق دیگری از سارنی^[۹۷] و همکاران، (۲۰۰۰) بر روی کارکنان چند شرکت بزرگ در ایالت اوکلاهاما محققان سعی داشتند رابطه بین هوش هیجانی و انواع متغیرهای شغلی را مورد بررسی قرار دهند اگر چه نتایج به دست آمده از این شرکت‌ها کاملاً با یکدیگر هماهنگ نبود اما جدای از نیرومندی این روابط تعدادی از آن ها در همه این شرکت‌ها معنی دار بود و با هم هماهنگ بودند در این بررسی ۴۰۰ نفر از کارکنان در ابعاد مختلف شغلی مورد بررسی قرار گرفتند و سپس در سازه هوش هیجانی مورد ارزیابی قرار گرفتند.

• • کارکنانی که از هوش هیجانی بالاتری بهره مند هستند از رضایت شغلی بیشتری برخوردارند.

• • کارکنانی که از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند از عملکرد بهتری برخوردارند.

• کارکنانی که از هوش هیجانی بالاتری برخوردارند از شادابی و نشاط بیشتری در زندگی برخوردارند. (اسدی، ۱۳۸۲)

* درمطالعه­ی دیگر کرایمر^[۹۸]، نشان داد مدیران غیربومى که از تعهد سازمانى بیشترى برخوردارند پس از پایان مأموریت و بازگشت به کشور، تمایل کمترى به ترک شغل دارند. در تبیین این یافته­ ها ‌می‌توان با توجه به یافت­­هاى به دست آمده از تحقیقات مشابه که در ایران و خارج از ایران انجام گرفته ‌می‌توان دلایل متعددى ارائه داد؛ نیروهاى بومى به دلیل اینکه به فرهنگ میزبان تعلق دارند از حمایت سازمانى ادراک شده بالاترى برخوردار هستند، هرچند به دلیل در معرض انتظار بودن موجب می­ شود این نیروها فشار روانى بالاترى را احساس کنند لیکن احتمالاً به همین دلیل، احساس تعهد بالاترى داشته، عملکرد بالاترى را نیز ارائه می­ دهند و به همین دلیل نیز ‌می‌توان رضایت شغلى بالاتر را در آنان تبیین کرد. (کرایمر، ۲۰۰۴)

از نظر مینینگ^[۹۹] و همکارانش، هر چقدر افراد پلیس، جذاب­تر، داناتر، ورزیده­تر، مجهزتر، خوش­خلق­تر و مرفه­تر باشند، جامعه منزلت بیشتری برای آنان قائل خواهد شد.

سرانجام آنکه مینینگ و همکاران وى معتقدند: نهاد پلیس نقش پراهمیتی در منزلت اجتماعی افراد خویش دارد این محققان از بین عوامل سازمانی، نقش عواملی نظیر فرماندهی، تجهیزات، کیفیت سرویس­دهی به مردم، شیوه تعامل با مردم، سرعت عمل و عملکرد را پراهمیت­­تر از سایر عوامل می­دانند. عوامل سازمانى با بهره گرفتن از تکنیک تشویق و تنبیه، نظم و انضباط را در رفتار کارکنان ایجاد می­ نماید که به تبع آن، سبب تقویت منزلت پلیس در اذهان جمعى خواهد بود. (حسینیان و فهیمی؛ ۱۳۸۸ ص۱۵)

فدریکو^[۱۰۰]، (۲۰۰۳ ) معتقد است که رسالت کیفیت زندگی کاری ایجاد رضایت شغلی برای کارکنان و کمک به سازمان برای گزینش، حفظ و نگهداری کارکنان است.

فوری، (۲۰۰۴) در تحقیقی که برای تعیین پیش‌بینی کننده­ های مؤثر بر رضایت شغلی انجام داد ‌به این نتیجه رسید که بین رضایت شغلی و ابعاد کیفیت زندگی کاری رابطه مثبت و معنا­داری وجود دارد. وی نتیجه ‌می‌گیرد که بعد جو سازمانی به عنوان یکی از ابعاد کیفیت زندگی کاری مهم­ترین عامل پیش‌بینی کننده رضایت شغلی است.

اولین کسانی که در زمینه هوش به فعالیت پرداختند (گالتون و کتل) بودند. چارلز اسپیرمن^[۱۰۱] (۱۹۴۵) ‌بر اساس مشاهده­های خود اظهار داشت که ۱۲۰ عامل بر هوش تأثیر می­گذراند. (بحیرایی و همکاران، ۱۳۷۸) گاردنر، (۱۹۸۳) پیشنهاد می­ کند که تنها یک هوش وجود ندارد، بلکه یک سری از هوش­های نسبتاً مستقل و متمایز وجود دارند. او سپس نظریه هوش هشت گانه خود را مطرح می­ کند. (اشتنبرگ و کافمن، ۱۹۹۸)

هوش هیجانی موضوع بسیاری از پژوهش­های در ارتباط عملکرد شغلی بوده است (رستگار، معمار پور، ۲۰۰۹) گلمن در مقاله کارکردن با هوش هیجانی، مفهوم هوش هیجانی را برای محیط کار تحت عنوان، مدل شایستگی، مطرح نموده است. در این تجزیه و تحلیل کارکنان دارای هوش هیجایی در دو بعد کلیدی شامل شایستگی­های شخصی و شایستگی­های اجتماعی مهارت پیدا ‌می‌کنند. (گلمن، ۱۹۹۸)

*آیا از تغییرات ایجاد شده در کتاب­ درسی ریاضی پایه هفتم راضی هستید؟بله

*با توجه به تجربیات خودتان چه عواملی می‌توانند علت موضع گیری شما باشند؟ با توجه به اینکه سطح هوش و استعداد دانش آموزان بالا رفته است، کتابی که ده یا شاید پانزده سال پیش تالیف شد، جوابگوی دانش آموزان امروز ما نبود و واقعا نیاز ‌به این تغییرات بوده است.

*آخرین باری که احساس کردید تغییرات شما را سردرگم کرده، چه وقت و به چه دلیلی بوده است؟ همان طوری که قبلا اشاره کردم بیشتر در مبحث حل مسئله دچار مشکل بودم. مباحثی مثل حجم وتفهیم قسمت هایی که شکل سه بعدی داده بود و دانش آموز باید تشخیص می‌داد که این شکل از چهار جهت مختلف به چه شکلی دیده می شود واقعا سخت بود.

اطلاع رسان کد۸:

* شما چند سال سابقه­ تدریس درس ریاضی دوره­ راهنمایی دارید؟۲۰ سال

*تغییر برای شما چه معنایی دارد و شما چه برداشتی از آن دارید؟ به نظر من زمانی که ما می‌بینیم کارها و تلاشی که انجام می‌دهیم ما را به هدف نمی‌رساند، سعی در تحول شرایط کرده و یک سری کارهای جدید انجام می‌دهیم که ما را به هدف نزدیک تر کند.

*تغییرات کتاب درسی ریاضی پایه هفتم را چگونه می‌بینید و چه معلمی توانایی دارد که مسئولیت اجرای تغییرات را بپذیرد؟ تغییرات کتاب درسی ریاضی پایه هفتم واقعاً لازم بود اما، به نظرم من اگر این تغییر از پایه اول اجرا می شد و تا پایه های بالاتر ادامه پیدا می کرد، خیلی بهتر بود. بچه هایی که با تغییرات پایه ششم و هفتم مواجه شدند، تا پنجم را نظام قدیم خواندند و ناگهان با یک تغییر نظام مواجه شدند و این باعث شد که دچار چالش شوند و کمی هم مقاومت کنند. به نظر من معلم ها باید برای پایه ششم تخصصی می شدند که متاسفانه این طور نبود و چون معلم ها باید هم زمان چند کتاب درسی را مطالعه می‌کردند، فرصت این را نداشتند که خیلی تخصصی به بچه ها آموزش دهند. به نظر من موفقیت در تدریس این کتاب درسی ربطی به سابقه کاری دبیر ندارد و معلمانی که خود را با کتاب درسی درگیر کرده و به دنبال روش های بهتر برای تدریس باشند موفق تر هستند. ببینید، یک تغییری اعمال شد و ما نمی توانستیم به عقب برگردیم و کتاب درسی قبلی را اجرا کنیم. ‌بنابرین‏ باید سعی می‌کردیم کاری کنیم که این تغییر را به درستی اجرا کنیم. ‌بنابرین‏ من سعی می‌کردم با جستجو در سایت های مختلف، شرکت در جلسات گروه آموزشی و مشورت با همکاران و اساتید دانشگاه اشکالات را برطرف کرده و کتاب را به خوبی تدریس کنم.

*لطفا درباره آخرین باری که با مشکلی در اجرای تغییر مواجه شدید، برایم بگویید؟ ممکن است ‌در مورد آن شرایط توضیح دهید؟ کتاب درسی ریاضی پایه هفتم ،چون سال اولی است که اجرا می شود خوب ویرایش نشده است. اشتباهات چاپی داشته است. مثلا در قسمت جبر و معادله در یک طرف تساوی مجهولات را داده بود اما طرف دیگر تساوی خالی بود و عدد نداشت و ما نمی دانستیم چه عددی باید قرار دهیم.

*با توجه به اینکه شما سابقه تدریس کتاب درسی فعلی و قبلی ریاضی را دارید. کتاب‌های درسی جدید چه تفاوتی با کتاب‌های درسی قدیم کرده‌اند و چه مباحثی به آن ها افزوده شده است؟ کتاب درسی گذشته یک ویژگی خوبی که داشت این بود که که چندخطی مفهوم درس را آموزش می‌داد. اما کتاب درسی جدید این ویژگی را ندارد و هیچ توضیحی ‌در مورد درس نمی دهد و روش آن سوال محور است. کتاب درسی گذشته بعضی قسمت های آن تمرین های تکراری داشت که اصلا نیاز نبود. مباحث کتاب درسی هم با توجه به یک سال تحصیلی خیلی کم بود. اما در کتاب درسی جدید مباحث افزایش پیدا کرده و به مباحثی مثل حجم و ب.م.م و ک.م.م به صورت تخصصی تر پرداخته است.

*آیا از تغییرات ایجاد شده در کتاب­ درسی ریاضی پایه هفتم، راضی هستید؟ بله

*با توجه به تجربیات خودتان چه عواملی می‌توانند علت موضع گیری شما باشند؟ به نظر من امکاناتی که بچه های الان دارند با ده یا پانزده سال پیش فرق ‌کرده‌است و این امکانات در توانایی یادگیری آن ها تاثیر دارد. با توجه به اینکه سطح تحصیلات خانواده ها افزایش پیدا ‌کرده‌است و با کم شدن تعداد فرزندان فرصت آموزش برای خانواده ها بیشتر شده و بچه های الان ما باسوادتر شده اند. ‌بنابرین‏ کتاب درسی گذشته جوابگوی دانش آموزان نسل جدید نمی باشد.

*آخرین باری که احساس کردید تغییرات شما را سردرگم کرده، چه وقت و به چه دلیلی بوده است؟ کتاب درسی بعضی سوالاتش به گونه ای بود که جوابش دوحالت داشت. مثلا این سوال که استوانه یال دارد یا ندارد، واقعا ما را دچار چالش کرده بود. ما با اساتید دانشگاه هم مشورت کردیم، یک سری اساتید می‌گفتند یال دارد و چون خیلی به هم نزدیک است دیده نمی‌شود و یک سری می‌گفتند که اصلاً یال ندارد. مباحثی اینچنینی ما را دچار چالش کرده بود. اما ما سعی کردیم از طریق گروه آموزشی و بحث و تبادل نظر با همکاران به یک نتیجه واحد برسیم تا بچه ها درگیر این موضوع نشوند که چرا معلم‌های مختلف، جواب واحدی به یک سوال نمی دهند.

۴-۳٫ تحلیل اطلاعات حاصل

تحلیل اطلاعات حاصل با توجه به سوالات پژوهش، شامل سه قسمت می‌باشد. قسمت اول تحلیل محتوای مصاحبه با معلمان پیرامون باورهای آنان ‌در مورد تغییرات کتاب درسی ریاضی پایه هفتم که شامل باورهای کلی نسبت به تغییر و باور نسبت به تغییرات کتاب درسی ریاضی پایه هفتم می‌باشد. قسمت دوم، تحلیل محتوای مصاحبه با معلمان پیرامون نوع مواجهه آنان نسبت به تغییرات کتاب درسی ریاضی پایه هفتم که شامل: پذیرش کامل و مقاومت و عدم پذیرش می‌باشد و در نهایت قسمت سوم توجیهات معلمان از رفتار خود در مواجهه با تغییرات کتاب های درسی ریاضی پایه هفتم می‌باشد.

در ابتدا به بررسی دیدگاه کلی معلمان ریاضی پایه هفتم، نسبت به پدیده تغییر پرداخته خواهد شد:

جدول۴-۲٫ دیدگاه کلی معلمان ریاضی پایه هفتم نسبت به پدیده تغییر

اطلاع رسان

نوع بیان اطلاع رسان

استنتاج از اطلاعات

اطلاع رسان کد۱

یعنی نگاه نو و جدید و اینکه من می خواهم زاویه دید خودم را نسبت به یک موضوع عوض کنم.

نگرش مثبت

اطلاع رسان کد ۲

تغییر می‌تواند باعث دگرگونی انسان شود و بدون تغییر، انسان در سکون باقی خواهد ماند.

نگرش مثبت

اطلاع رسان کد ۳

به نظر من دو نوع تغییر داریم. تغییر مثبت و تغییر منفی. تغییر اگر مثبت و سازنده باشد خوب است.

نگرش مثبت

اطلاع رسان کد ۴

به طور کلی با تغییر در زندگی موافقم. تغییر است که باعث می شود انسان رشد کند و خودش را بالا بکشد.

نگرش مثبت

همه‌ تصمیم‌ها ‌در مورد موضوع‌های (مهم) مربوط به پذیرش اعضای جدید یا ناظران یا طرف‌های گفتگو، ترتیب‌های بودجه، موضوع‌های دارای پی‌آمدهای مالی، انتصاب دبیر کل، تصویب طرح‌ها و راهبردهای اقتصادی، اصلاح عهدنامه و روابط خارجی اکو یا هر موضوع دیگری که شورای وزیران برای سازمان، مهم تشخیص دهد، بر اساس اتفاق آرای اتخاذ خواهد شد. تصمیم‌ها ‌در مورد سایر موضوع‌ها بر اساس اکثریت ساده کل اعضاء اکو اتخاذ می‌شود، مشروط بر اینکه سایر اعضاء به آن تصمیم رأی ممتنع بدهند یا با آن مخالفت نکنند.^[۹۲]

گفتار چهارم: تشکیلات

دبیرخانه‌ی سازمان همکاری اقتصادی دارای هفت کمیته به شرح زیر بود:

کمیته اقتصادی و بازرگانی، کمیته حمل و نقل و ارتباطات، کمیته کشاورزی، کمیته علمی آموزشی و فرهنگی، کمیته انرژی، کمیته زیربنایی در امور عمومی (کمیته بهداشت و محیط زیست) و کمیته مبارزه با مواد مخدر.

این کمیته‌ها برای انجام بررسی‌های کارشناسی تشکیل می‌شدند. آن ها گزارش خود را به شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای می‌دادند که در صورت تصویب آن، برای شورای وزیران ارسال می‌شد، اما در حال حاضر چنین کمیته‌هایی، دیگر وجود خارجی ندارند، بلکه کار ویژه های آن بر عهده شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای گذاشته شده است.

سازمان‌های تخصصی اکو هم بخشی از ارکان شمرده می‌شوند و عبارتند از:

مؤسسه‌ی فرهنگی، اتاق بازرگانی، شرکت مهندسی مشاور و دانشکده بیمه‌ اکو که در حال فعالیت هستند. همچنین قرار است مؤسسه‌ی آموزشی اکو، بنیاد علمی اکو، بانک تجارت و توسعه‌ اکو، شرکت بیمه‌ اتکایی اکو و بانک اطلاعات گمرکی، مرکز منطقه‌ای مدیریت خطر بلاهای طبیعی که موافقت‌نامه‌های آن ها امضاء و تصویب شده، فعالیت خود را در آینده نزدیک آغاز کنند.^[۹۳]

تعداد و ماهیت سازمان‌های تخصصی می‌تواند از سوی شورای وزیران تغییر کند، اما آن ها به هر صورت موظف هستند:

ـ گزارش فعالیت سالانه‌ی خود را به دبیر کل ارائه کنند؛

ـ ‌در مورد تصمیم‌ها، روش و خط‌مشی، قبلاً از دبیر کل مجوز دریافت کنند؛

ـ با دولت‌های عضو، از طریق دبیرخانه مکاتبه کنند.

مؤسسه‌های منطقه‌ای اکو عبارتند از:

اتاق بازرگانی و صنایع اکو، شرکت مشترک کشتیرانی (اکو)^[۹۴]، شرکت هواپیمایی اکو^[۹۵]، مؤسسه‌ی آموزش عالی بیمه‌ اکو، مرکز بیمه‌ اکو، شرکت بیمه اتکایی اکو، شرکت مهندسان و مشاوران اکو، بانک تجارت و سرمایه‌گذاری اکو و خبرگزاری اکو.

گفتار پنجم: همکاری با سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

بر اساس عهدنامه‌ی ازمیر، اکو می‌تواند با سایر گروه‌های منطقه‌ای، سازمان‌های بین‌المللی، کشورها و نهادهای دیگر ارتباط برقرار کند. ماهیت و حدود این همکاری را شورای وزیران اکو تعیین می‌کند. برخی از این سازمان‌ها که با اکو یادداشت تفاهم و همکاری امضا کرده‌اند، وابسته به سازمان ملل‌متحد هستند، تعدادی هم به صورت منطقه‌ای فعالیت می‌کنند. این سازمان‌ها عبارتند از:

برنامه عمران ملل متحد،^[۹۶] کمیسیون اقتصادی ـ اجتماعی ملل متحد در آسیا و اقیانوسیه^[۹۷]، سازمان حمایت از کودکان ملل متحد^[۹۸]، صندوق جمعیت ملل متحد^[۹۹]، سازمان توسعه صنعتی ملل متحد^[۱۰۰]، سازمان علوم و فرهنگ ملل متحد^[۱۰۱]، برنامه بین‌المللی کنترل مواد مخدر^[۱۰۲]، سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد^[۱۰۳]، سازمان کنترل توسعه و تجارت ملل متحد^[۱۰۴]، سازمان کنفرانس اسلامی^[۱۰۵]، بانک توسعه‌ اسلامی^[۱۰۶]، اتحادیه‌ی اروپا^[۱۰۷]، سازمان تجارت جهانی^[۱۰۸]، اتحادیه‌ی کشورهای جنوب شرق آسیا^[۱۰۹] و سازمان جهانی گمرک^[۱۱۰].

مبحث سوم: رویکردها و راهبردهای اکو

گفتار اول: مقدمه

فروپاشی اتحاد شوروی سبب شد در منطقه آسیای مرکزی، تحولات اساسی صورت گیرد. جمهوری‌های آسیای مرکزی، آذربایجان و افغانستان خواستار پیوستن به اکو شدند.^[۱۱۱] پیوستن اعضای جدید به سازمان همکاری اقتصادی با توجه به فروپاشی نظام دو قطبی در جهان و کاهش نفوذ منطقه‌ای روسیه، تحولی اساسی محسوب شد. تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در پایان جنگ سرد و توجه روزافزون به گسترش سازمان‌های اقتصادی منطقه‌ای، بیانگر ظهور گرایش‌های جدیدی در روابط میان کشورها در پایان نظام دو قطبی در نظام جهانی بود.

تجربه‌ تشکیل اتحادیه‌های اقتصادی در کشورهای پیشرفته، همواره الگوی مطلوب رشد در میان کشورهای در حال توسعه شناخته می‌شد.^[۱۱۲] از این رو کشورهای تازه استقلال یافته نیز پیوستن به اکو را راهی برای رشد خود برگزیدند.^[۱۱۳] بنیان‌گذاران اکو که ورود کشورهای تازه استقلال یافته را به منزله‌ی تقویت اکو برآورد کردند، با توجه به نیازهای آن ها، مطلوب‌های خود و توسعه‌ روابط همه‌‌جانبه و چندجانبه در منطقه، تقاضای کشورهای یاد شده را پذیرفتند.

در نشست شورای وزیران در فوریه ۱۹۹۲ در آنکارا، تقاضای عضویت آذربایجان، ازبکستان و ترکمنستان پذیرفته شد. در نشست ویژه وزیران در تهران نیز عضویت جمهوری‌های تاجیکستان و قرقیزستان مورد پذیرش قرار گرفت. در این نشست قزاقستان به عنوان عضو ناظر پذیرفته شد، اما تقاضای عضویت رومانی پذیرفته نشد. در این نشست ترکیه پیشنهاد کرد عضویت جامعه‌ ترک قبرس نیز در اکو پذیرفته شود که مورد تأیید اعضا قرار نگرفت.

از هنگام تشکیل سازمان همکاری اقتصادی در فوریه ۱۹۸۵ تا تصویب پروتکل اصلاحی پیمان ازمیر در ۱۹۹۰، این سازمان فعالیت چشمگیری نداشت، حتی پس از آن نیز تا پیوستن کشورهای آسیای مرکزی، آذربایجان و افغانستان تنها نشست‌های مشترک مقام‌ها و مسئولان ذی‌ربط، بیانگر ادامه‌ فعالیت این سازمان بود.

‌به این ترتیب پس از گسترش سازمان اکو، مرحله‌ای تازه در فعالیت این سازمان آغاز شد. گرد آمدن ده کشور در یکی از حساس‌ترین مناطق استراتژیک جهان،^[۱۱۴] سبب توجه روز افزون ‌به این سازمان شد. منطقه اکو در مسیر اتصال بازارهای شرقی ـ غربی، شمالی ـ جنوبی جهان قرار گرفته است. در یک سو بازارهای عظیم چین و ژاپن و کشورهای تازه صنعتی شده شرق و جنوب شرقی آسیا، در سوی دیگر شبه قاره‌ی هند و بازارهای خلیج فارس و آفریقا، دسترسی به آبراه‌های خلیج فارس و اقیانوس هند و همچنین اروپا و ظرفیت‌های بالقوه صنعتی و اقتصادی آن توان و ظرفیت چشمگیری ‌به این سازمان بخشیده است.

پیوستن جمهوری‌های آسیای مرکزی و آذربایجان به سازمان اکو، از عوامل مهم کسب اعتبار و اهمیت این سازمان پس از گسترش آن بود. این جمهوری‌ها که به روسیه وابسته بودند، پس از به دست آوردن استقلال سیاسی با دشواری‌های بسیاری در راه کسب استقلال اقتصادی روبرو شدند؛^[۱۱۵] از این رو پیوستن آن ها به اکو به منظور یافتن جایگزین‌های تازه برای مبادله‌های اقتصادی و تأمین نیازهای خود بوده است. آن ها در آن هنگام درک روشنی از مفهوم همکاری‌های اقتصادی منطقه‌ای نداشتند و بیشتر برای رفع مشکلات و تنگناهای خود ‌به این سازمان پیوستند.